Çatı Uyuşmazlığından Kaynaklanan (Etken ve Edilgen Uyumsuzluğu) Anlatım Bozuklukları Bu tür anlatım bozuklukları, etken ve edilgen fiillerin aynı özneye bağlandığı cümlelerde ortaya çıkar. Özellikle birleşik ya da sıralı cümlelerde, yüklemler aynı özneye hizmet ediyorsa, her iki fiilin de etken ya da edilgen olması gerekir. Bu uyumsuzluklar, dil bilgisi sorularında sıkça karşımıza çıkar. Örnekler Sorular okuyarak çözülsün. Cümlenin öğelerine baktığımızda, “çözülsün” yüklem, “okuyarak” zarf tümleci,
Çatı Uyuşmazlığından Kaynaklanan (Etken ve Edilgen Uyumsuzluğu) Anlatım Bozuklukları Bu tür anlatım bozuklukları, etken ve edilgen fiillerin aynı özneye bağlandığı cümlelerde ortaya çıkar. Özellikle birleşik ya da sıralı cümlelerde, yüklemler aynı özneye hizmet ediyorsa, her iki fiilin de etken ya da edilgen olması gerekir. Bu uyumsuzluklar, dil bilgisi sorularında sıkça karşımıza çıkar. Örnekler Sorular okuyarak çözülsün. Cümlenin öğelerine baktığımızda, “çözülsün” yüklem, “okuyarak” zarf tümleci,
Tamlayan Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Cümlelerde tamlayan ekinin eksik kullanılması, ifade bozukluklarına yol açar. Tamlayan unsuru, tamlanan ile ilişkili olarak cümlede anlam bütünlüğü sağlar. Bu ekin eksik olması, cümlenin yanlış anlaşılmasına ya da anlamsız hale gelmesine neden olabilir. Aşağıda bu tür hataları gidermeye yönelik örnekler bulabilirsiniz. Eksik Tamlayanların Sebep Olduğu Anlatım Bozuklukları 1. Yanlış Kullanım: “Verdiğimiz hizmetler kalıcı olduğu herkesçe bilinmelidir.” Bu cümlede, “hizmetler” kelimesi
Tamlayan Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Cümlelerde tamlayan ekinin eksik kullanılması, ifade bozukluklarına yol açar. Tamlayan unsuru, tamlanan ile ilişkili olarak cümlede anlam bütünlüğü sağlar. Bu ekin eksik olması, cümlenin yanlış anlaşılmasına ya da anlamsız hale gelmesine neden olabilir. Aşağıda bu tür hataları gidermeye yönelik örnekler bulabilirsiniz. Eksik Tamlayanların Sebep Olduğu Anlatım Bozuklukları 1. Yanlış Kullanım: “Verdiğimiz hizmetler kalıcı olduğu herkesçe bilinmelidir.” Bu cümlede, “hizmetler” kelimesi
Arkadaşlarına gitmeden size gelmelerini bekleme. Cümleye dikkatle bakıldığında, “gelmelerini” kelimesinin iyelik eki alarak bir isim tamlamasının “tamlanan”ını oluşturduğu görülüyor. Bu durumda cümlenin bir de “tamlayan” kısmına ihtiyaç vardır. Bu eksikliği “onların” ifadesi giderebilir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde düzeltilir: Arkadaşlarına gitmeden onların size gelmelerini bekleme. Yazıyı dikkatlice okuyup alt kısmını onaylayınız. Bu cümlede “yazıyı” kelimesi ortak kullanılmıştır. “Tarafını” kelimesi iyelik eki alarak tamlanan görevini üstlenmiş.
Yardımcı Eylem ve Fiilimsi Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları örnekleriyle bu konuyu daha iyi anlayacaksınız Örnekler: Cümle: Söylediklerinin saçma ve gerçeği yansıtmadığı görülüyor. Bozukluk Açıklaması: Bu cümlede, “ve” bağlacından önce ve sonrasındaki ifadelerde bir uyumsuzluk göze çarpmaktadır. “Söylediklerinin saçma yansıtmadığı ve gerçeği yansıtmadığı görülüyor.” gibi yanlış bir yapıyla karşılaşıyoruz. Bu, dil açısından doğru bir yapı değildir. Düzeltilmiş Hali: Söylediklerinin saçma olduğu ve gerçeği yansıtmadığı görülüyor. Cümle:
Olumlu ve Olumsuz Öznelerle Yüklem Uyumu Bir cümlenin öznesi olumlu bir ifade içeriyorsa, yüklem de olumlu olmalıdır. Aynı şekilde, eğer özne olumsuz bir anlam taşıyorsa, yüklemin de bu olumsuzluğa uygun olması gerekir. Olumluluk Taşıyan Özneler: herkes, hepsi, tümü, tamamı Olumsuzluk Taşıyan Özneler: hiç kimse, hiçbiri, kimse Örnekler Yanlış Cümle: Akşamüstü herkes haber izledi, ama detayları fark etmedi. Bu cümlede iki ayrı cümle vardır. İlk cümlenin
Yüklem Yanlışlarından Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Yüklemlerin çatı, kişi, zaman, yardımcı eylem ve ek eylem açısından cümle ile uyumsuzluğu, anlatım bozukluklarına yol açabilir. Bu durum genellikle birden fazla yüklem barındıran cümlelerde, yüklemlerin ortak kullanımından kaynaklanan yanlışlıklardan doğar. Örnekler Kahvaltıda reçel, ekmek, peynir ve çay içtik. Bu cümle, bağımlı sıralı bir cümledir ve birinci yüklem eksik kalmıştır. Çünkü çay içilebilirken, reçel ve ekmek için bu ifade yanlıştır.
Bir sözcüğün cümlede anlamına uygun olmayan bir yerde kullanılması, anlatım bozukluklarına yol açar. Sözcüklerin yanlış yerlerde kullanılması, cümlenin anlamını değiştirebilir ya da yanlış anlaşılmalara neden olabilir. Bu tür anlatım bozukluklarını örneklerle açıklayalım. Örnekler Bugün çok başım ağrıyor. Bu cümlede “çok” sözcüğü yanlış yerde kullanılmıştır. Cümledeki kullanım şekli, sanki bir insanın birden fazla başı varmış gibi bir anlam yaratmıştır. Anlatılmak istenen “ağrının şiddetinin fazla olduğu”dur. Cümledeki
Cümlelerde Anlatım Bozuklukları ve Düzeltme Yöntemleri Cümlelerde anlatım bozuklukları genellikle öge eksikliklerinden, ek ve yardımcı fiil yanlışlıklarından, özne-yüklem uyumsuzluğundan, tamlama yanlışlıklarından, noktalama eksikliklerinden ve çatı uyumsuzluğundan kaynaklanır. Bu bozuklukları anlamak ve düzeltmek için her bir türü detaylı olarak inceleyelim: 1. Öge Eksiklikleri Öge eksiklikleri, cümlenin ögelerinden birinin eksik olmasından kaynaklanan bozukluklardır. Örnek: “Sabahları önce o, sonra ben kalkarım.” Bu cümlede yüklem eksikliği vardır. Doğru hali:
Anlama Dayalı Anlatım Bozukluklarının Nedenleri Anlama dayalı anlatım bozuklukları, yazılı ve sözlü anlatımda anlamın tam olarak ifade edilmesini engelleyen hatalardır. Bu bozukluklar genellikle dil bilgisi kurallarından sapmalar veya anlamın yanlış anlaşılmasından kaynaklanır. İşte bu tür bozuklukların bazı yaygın nedenleri ve açıklamaları: Gereksiz Sözcük Kullanımı Bir cümlede yer alan sözcüklerin birbirinin yerine kullanılması ya da anlamı fazla vurgulamak amacıyla gereksiz tekrarlar yapılması anlam belirsizliğine neden
Duygu ve Düşüncelerin Doğru İletilmesi ve Anlatım Bozuklukları Duygu ve düşüncelerin tam ve doğru bir şekilde karşı tarafa iletilmesini engelleyen sözler ve cümlelerdeki yanlışlar, anlatım bozuklukları olarak değerlendirilir. Türkçede, karşı tarafa iletmek istediğimiz anlam ve düşüncelerin en doğru biçimde aktarılması için, kurduğumuz cümlelerin hem anlamca hem de biçimce kusursuz olması gerekmektedir. Günlük dilde, ufak bile olsa anlatımda yaptığımız hatalar, karşı tarafta hislerimizin ve fikirlerimizin istediğimiz
Duruluk İlkesine Aykırılıktan (Gereksiz Sözcük Kullanımı) Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Duruluk ilkesi, cümlelerde gereksiz kelime ve ifadelerin kullanılmamasını öngörür. Gereksiz kelimelerin cümlede bulunması, anlatım bozukluklarına neden olabilir. Bu bozukluklar genellikle bir cümlede aynı anlama gelen sözcüklerin birlikte kullanılmasıyla ortaya çıkar. Eğer bir kelimenin anlamını cümlede karşılayan başka bir kelime varsa, o kelime gereksizdir. Duruluk İlkesine Aykırılık Örnekleri Arkadaşınız henüz daha eve gitmemiş. Bu cümlede, “henüz” ve
Sözcüklerin Yanlış Anlamlarda Kullanımından Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları Her sözcüğün belirli bir anlamı bulunmaktadır. Ancak, bazen yazılışı birbirine benzeyen kelimeler yanlış anlaşılabilir veya anlamına uygun olmayan yerlerde kullanılabilir. Bu tür durumlar, anlatım bozukluklarına yol açar. İşte yanlış anlamlarla yapılan bazı anlatım bozuklukları ve düzeltilmiş halleri: Örnekler Su kaynaklarının tükenmesi Türkiye’ye özel bir durum değil. Bu cümlede “özel” kelimesi yanlış anlamda kullanılmıştır. “Özel” kelimesi, bir şeyin yalnızca
Anlatım Bozuklukları A. Anlam Bakımından Anlatım Bozuklukları-Bağdaşıklık Duruluk İlkesine Aykırılık (Gereksiz Sözcük Kullanmak) Sözcükleri Birbiriyle Karıştırma-Yanlış Anlamda Kullanma Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler (Sözün Yanlış Yerde Kullanılması) Karşılaştırma Yanlışlığı Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları (Anlam Belirsizliği) Deyim ve Atasözü Yanlışları Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması Mantık Hataları Yapısı Yanlış Sözcük Kullanmak Yardımcı Eylemleri Gereksiz Kullanmak B. Yapı Bakımından Anlatım Bozuklukları-Bağlaşıklık Özne Yüklem Uygunluğuna Aykırı