Yazımı Karıştırılan Sözcükler
Eylül 14, 2024 - Okuma süresi: 16 dakika
Eğer yazımı karıştırılan sözcüklerin hangileri olduğunu merak ediyorsanız, doğru yerdesiniz. Bu yazımızda, çok sayıda kişi tarafından sıkça karıştırılan ve dolayısıyla yanlış yazılan kelimeleri detaylı bir şekilde ele aldık. Ayrıca, bu kelimelerin doğru yazılışlarını da açıklayarak size yardımcı olmayı amaçladık. Yazımızı inceleyerek, yazım hatalarını en aza indirgeyebilir ve doğru kullanımlar hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Günümüzde milyonlarca insan, bilgisayar, akıllı telefon, tablet ya da basit bir kağıt üzerinde sürekli olarak yazılar yazmaktadır. Örneğin, günlük olarak anlık mesajlaşma uygulamalarını kullanarak mesaj göndermekte ya da bilgisayarda kelime işlemci programları (Word gibi) kullanarak çeşitli metinler oluşturmaktaız.
Bununla birlikte, bazı kelimeler yanlışlıkla yanlış yazılmakta ve bu durum bazı kişiler tarafından doğru kabul edilmektedir. Bu yazıda, yazımı karıştırılan sözcüklerin doğru yazımları hakkında bilgi alabilir ve hatalı yazımlardan kaçınabilirsiniz.
Bu rehberde ayrıca, kelimelerin doğru yazımlarını nasıl kontrol edebileceğinizi de açıkladık. Bu yöntemi kullanarak kelimelerin doğru yazımlarını öğrenebilir ve yazım konusunda herhangi bir sorun yaşamadan metinlerinizi oluşturabilirsiniz.
Yazımı Karıştırılan Sözcükler Nelerdir?
- Döküman (Yanlış) → Doküman (Doğru): “Doküman,” bir belgeyi ifade eder. Örneğin, “Lütfen tüm dokümanları eksiksiz teslim ediniz.”
- İtibariyle (Yanlış) → İtibarıyla (Doğru): “İtibarıyla,” bir şeyin değerlendirilme veya özelliklerinin belirtildiği . Örneğin, “Bu değer, uzmanlar tarafından itibarıyla ölçüldü.”
- İşbirliği (Yanlış) → İş birliği (Doğru): “İş birliği,” iki ya da daha fazla kişinin birlikte çalışmasını ifade eder. Örneğin, “Projede iş birliği yapmak önemli.”
- Yanlız (Yanlış) → Yalnız (Doğru): “Yalnız,” tek başına olan . Örneğin, “Yalnız bir yürüyüşe çıkmak istiyorum.”
- Herkez (Yanlış) → Herkes (Doğru): “Herkes,” tüm insanlar . Örneğin, “Herkes bu etkinliğe davetlidir.”
- Alt yapı (Yanlış) → Altyapı (Doğru): “Altyapı,” bir sistemin temelini oluşturan yapı anlamındadır. Örneğin, “Şehirdeki altyapı çalışmaları tamamlandı.”
- Adele (Yanlış) → Adale (Doğru): “Adale,” kas . Örneğin, “Spor yaparken adale ağrıları yaşanabilir.”
- Aliminyum (Yanlış) → Alüminyum (Doğru): “Alüminyum,” hafif ve dayanıklı bir metaldir. Örneğin, “Bu kaplar alüminyumdan yapılmıştır.”
- Afaroz (Yanlış) → Aforoz (Doğru): “Aforoz,” bir kişiyi topluluktan dışlama . Örneğin, “Topluluktan aforoz edilmiştir.”
- Anotomi (Yanlış) → Anatomi (Doğru): “Anatomi,” organizmanın yapısal özelliklerini inceleyen bilim dalıdır. Örneğin, “Anatomi derslerinde insan vücudu detaylıca incelenir.”
- Azerbeycan (Yanlış) → Azerbaycan (Doğru): “Azerbaycan,” Güney Kafkasya’da bir ülkedir. Örneğin, “Azerbaycan, zengin bir kültürel mirasa sahiptir.”
- Mahsül (Yanlış) → Mahsul (Doğru): “Mahsul,” tarım ürünlerini ifade eder. Örneğin, “Bu yıl verimli bir mahsul elde ettik.”
- Kamu oyu (Yanlış) → Kamuoyu (Doğru): “Kamuoyu,” toplumun genel görüşünü ifade eder. Örneğin, “Kamuoyu araştırması yapıldı.”
- Asvalt (Yanlış) → Asfalt (Doğru): “Asfalt,” yol kaplama malzemesidir. Örneğin, “Yolun asfalt kaplaması yenilendi.”
- Antreman (Yanlış) → Antrenman (Doğru): “Antrenman,” sporcuların egzersiz yaptığı seanstır. Örneğin, “Bugün antrenman saatimiz değişti.”
- Askari (Yanlış) → Asgari (Doğru): “Asgari,” en düşük sınır . Örneğin, “Asgari ücretin artırılması gerekti.”
- Yövmiye (Yanlış) → Yevmiye (Doğru): “Yevmiye,” günlük kazanç anlamındadır. Örneğin, “Çalışanların yevmiyeleri düzenli olarak ödeniyor.”
- Maydonoz (Yanlış) → Maydanoz (Doğru): “Maydanoz,” bir tür yeşilliktir. Örneğin, “Salataya taze maydanoz ekledik.”
- Acenta (Yanlış) → Acente (Doğru): “Acente,” bir işin temsilcisi veya aracı kurumdur. Örneğin, “Seyahat acentası ile iletişime geçtik.”
- Acitasyon (Yanlış) → Ajitasyon (Doğru): “Ajitasyon,” bir konuda kışkırtma . Örneğin, “Ajitasyon kampanyası düzenlendi.”
- Alobora (Yanlış) → Alabora (Doğru): “Alabora,” ters dönme anlamındadır. Örneğin, “Kayık alabora oldu.”
- Haftasonu (Yanlış) → Hafta sonu (Doğru): “Hafta sonu,” hafta içi iş günlerinden sonraki dinlenme zamanıdır. Örneğin, “Hafta sonu dinlenmek için plan yapalım.”
- Küpür (Yanlış) → Kupür (Doğru): “Kupür,” gazete veya dergi parçasıdır. Örneğin, “Eski bir gazetenin kupürünü buldum.”
- Mundar (Yanlış) → Murdar (Doğru): “Murdar,” pis ve kötü . Örneğin, “Murdar bir ortamda bulunmak sağlığı olumsuz etkiler.”
- Aç gözlü (Yanlış) → Açgözlü (Doğru): “Açgözlü,” her şeyi isteyen . Örneğin, “Açgözlü bir tutum sergiliyor.”
- Zaafiyet (Yanlış) → Zafiyet (Doğru): “Zafiyet,” zayıflık . Örneğin, “Bu zafiyet projenin başarısını etkiledi.”
- Altyazı (Yanlış) → Alt yazı (Doğru): “Alt yazı,” video veya film üzerindeki açıklamaları ifade eder. Örneğin, “Filmde altyazılar mevcut.”
- Kanpanya (Yanlış) → Kampanya (Doğru): “Kampanya,” belirli bir amaç için yapılan organize faaliyet . Örneğin, “Yeni bir kampanya başlattık.”
- Direk (Yanlış) → Direkt (Doğru): “Direkt,” doğrudan anlamındadır. Örneğin, “Direkt uçuşlarla seyahat edebilirsiniz.”
- Çevrimiçi (Yanlış) → Çevrim içi (Doğru): “Çevrim içi,” internet üzerinden yapılan işlemleri ifade eder. Örneğin, “Çevrim içi toplantı yapacağız.”
- Çevrimdışı (Yanlış) → Çevrim dışı (Doğru): “Çevrim dışı,” internet bağlantısı olmayan durumları ifade eder. Örneğin, “Çevrim dışı çalışmak zorundayız.”
- Usül (Yanlış) → Usul (Doğru): “Usul,” belirli bir yöntem . Örneğin, “Bu işin usulüne uygun yapılması gerekiyor.”
- Önizleme (Yanlış) → Ön izleme (Doğru): “Ön izleme,” bir şeyin tam olarak yapılmadan önceki kontrolüdür. Örneğin, “Dosyanın ön izleme versiyonunu inceledim.”
- Öngösterim (Yanlış) → Ön gösterim (Doğru): “Ön gösterim,” bir şeyin tam olarak gösterilmeden önceki hali . Örneğin, “Filmin ön gösterimini izledik.”
- Farketmek (Yanlış) → Fark etmek (Doğru): “Fark etmek,” bir şeyin farkına varmak . Örneğin, “Bu hatayı fark ettim.”
- Hanım efendi (Yanlış) → Hanımefendi (Doğru): “Hanımefendi,” nazik bir şekilde kadınları ifade eder. Örneğin, “Hanımefendi, size nasıl yardımcı olabilirim?”
- An be an (Yanlış) → Anbean (Doğru): “Anbean,” her an . Örneğin, “Durum anbean değişiyor.”
- Herşey (Yanlış) → Her şey (Doğru): “Her şey,” her bir şeyi ifade eder. Örneğin, “Her şey yolunda görünüyor.”
- Hiçkimse (Yanlış) → Hiç kimse (Doğru): “Hiç kimse,” hiç bir kişiyi ifade eder. Örneğin, “Hiç kimse bu durumu bilmiyor.”
- Köpekbalığı (Yanlış) → Köpek balığı (Doğru): “Köpek balığı,” denizde yaşayan bir balık türüdür. Örneğin, “Köpek balığı oldukça büyük bir deniz canlısıdır.”
- Arkaplan (Yanlış) → Arka plan (Doğru): “Arka plan,” bir şeyin arkasında kalan kısmı ifade eder. Örneğin, “Resmin arka planını değiştirdik.”
- Yer yüzü (Yanlış) → Yeryüzü (Doğru): “Yeryüzü,” Dünya’nın yüzeyini ifade eder. Örneğin, “Yeryüzü çeşitli iklimlere sahip.”
- Dekarasyon (Yanlış) → Dekorasyon (Doğru): “Dekorasyon,” bir yerin düzenlenmesi . Örneğin, “Evimizin dekorasyonunu yeniledik.”
- Dinazor (Yanlış) → Dinozor (Doğru): “Dinozor,” tarih öncesi dev bir canlıyı ifade eder. Örneğin, “Müzede birçok dinozor fosili bulunuyor.”
- Espiri (Yanlış) → Espri (Doğru): “Espri,” şaka veya mizah . Örneğin, “Güzel bir espri yaptı.”
- Erezyon (Yanlış) → Erozyon (Doğru): “Erozyon,” toprağın aşınması . Örneğin, “Erozyon, tarım alanlarını etkiliyor.”
- Florasan (Yanlış) → Floresan (Doğru): “Floresan,” özel bir ışık türüdür. Örneğin, “Floresan lambalar enerji tasarrufu sağlar.”
- Karnıbahar (Yanlış) → Karnabahar (Doğru): “Karnabahar,” bir sebze türüdür. Örneğin, “Karnabahar yemeği çok lezzetli.”
- Kavonoz (Yanlış) → Kavanoz (Doğru): “Kavanoz,” sıvıları saklamak için kullanılan kap . Örneğin, “Reçeli kavanozda sakladım.”
- Kitlemek (Yanlış) → Kilitlemek (Doğru): “Kilitlemek,” bir şeyi kapalı tutmak . Örneğin, “Kapıyı kilitledim.”
- Kokareç (Yanlış) → Kokoreç (Doğru): “Kokoreç,” bir tür yiyecektir. Örneğin, “Kokoreç çok lezzetlidir.”
- Kontür (Yanlış) → Kontör (Doğru): “Kontör,” telefonlar için ön ödemeli birim . Örneğin, “Telefonuma kontör yüklemem gerekiyor.”
- Labaratuar (Yanlış) → Laboratuvar (Doğru): “Laboratuvar,” bilimsel araştırmaların yapıldığı yerdir. Örneğin, “Kimya laboratuvarında deney yapıldı.”
- Seyehat (Yanlış) → Seyahat (Doğru): “Seyahat,” bir yerden başka bir yere gitmek . Örneğin, “Seyahat planlarımızı yaptık.”
- Kirbit (Yanlış) → Kibrit (Doğru): “Kibrit,” ateş yakmak için kullanılan bir araçtır. Örneğin, “Kibritle ateşi yaktım.”
- Bir kaç (Yanlış) → Birkaç (Doğru): “Birkaç,” az sayıda . Örneğin, “Birkaç gün içinde dönüş yapacağım.”
- Bir çok (Yanlış) → Birçok (Doğru): “Birçok,” çok sayıda . Örneğin, “Birçok kişi bu etkinliğe katıldı.”
- Hiç bir (Yanlış) → Hiçbir (Doğru): “Hiçbir,” hiç bir . Örneğin, “Hiçbir bilgiye ulaşamadım.”
- Kiprik (Yanlış) → Kirpik (Doğru): “Kirpik,” gözün etrafındaki tüylerdir. Örneğin, “Kirpiklerim uzun.”
- Eşki (Yanlış) → Ekşi (Doğru): “Ekşi,” bir tat türüdür. Örneğin, “Ekşi limon suyu içmek istiyorum.”
- Herhangibir (Yanlış) → Herhangi bir (Doğru): “Herhangi bir,” belirli bir şey olmaksızın . Örneğin, “Herhangi bir sorun yaşamadım.”
- Biran (Yanlış) → Bir an (Doğru): “Bir an,” kısa bir zamanı ifade eder. Örneğin, “Bir anlık dikkatsizlik büyük bir kazaya yol açtı.”
- Bilinç altı (Yanlış) → Bilinçaltı (Doğru): “Bilinçaltı,” bilinç dışı zihinsel süreçler . Örneğin, “Bilinçaltı düşüncelerimiz davranışlarımızı etkiler.”
- Akşam üstü (Yanlış) → Akşamüstü (Doğru): “Akşamüstü,” günün geç saatlerini ifade eder. Örneğin, “Akşamüstü bir kahve içmeye gidelim.”
- Baş öğretmen (Yanlış) → Başöğretmen (Doğru): “Başöğretmen,” öğretmenlerin en yüksek unvanıdır. Örneğin, “Başöğretmen olarak atandı.”
- Baş hekim (Yanlış) → Başhekim (Doğru): “Başhekim,” bir hastanenin başındaki doktor . Örneğin, “Başhekim raporları inceledi.”
- Baş sağlığı (Yanlış) → Başsağlığı (Doğru): “Başsağlığı,” birinin kaybı nedeniyle taziye mesajıdır. Örneğin, “Başsağlığı dileklerimizi ilettik.”
- Yıl başı (Yanlış) → Yılbaşı (Doğru): “Yılbaşı,” yeni yılın başladığı gündür. Örneğin, “Yılbaşı kutlaması yapacağız.”
- Aklısıra (Yanlış) → Aklı sıra (Doğru): “Aklı sıra,” bir şeyin kişisel düşünceye dayalı olduğunu ifade eder. Örneğin, “Aklı sıra doğru olduğunu düşünüyor.”
- Ardısıra (Yanlış) → Ardı sıra (Doğru): “Ardı sıra,” peş peşe . Örneğin, “Ardı sıra gelen sorunlar yüzünden yoruldum.”
Bu liste, Türkçede sıkça yazım hatası yapılan kelimelerden sadece bir kısmını kapsamaktadır. Her zaman doğru yazımı öğrenmeye özen göstererek yazılarınızda bu hatalardan kaçınabilirsiniz.
Eğer kelimelerin doğru yazımları hakkında bir fikriniz yoksa, çeşitli kaynaklardan yararlanarak doğru yazım bilgilerini edinebilirsiniz. Bu sayede dil kurallarına uygun şekilde yazı yazabilir ve hata yapmadan metinlerinizi oluşturabilirsiniz. Peki, kelimelerin doğru yazımlarını kontrol etmek için hangi kaynakları kullanmalısınız?
Yorumlar
Türkçenin zengin ve köklü yapısı, onu dünyanın en güzel dillerinden biri yaparken, aynı zamanda kendine özgü kurallarıyla dikkatli bir kullanımı da beraberinde getirir. Gündelik hayatta, özellikle dijital iletişimin hız kazandığı bu dönemde, yazım kuralları sıkça göz ardı edilebilmektedir. Ancak doğru ve özenli bir dil kullanımı, yalnızca bir gramer meselesi değil, aynı zamanda düşünceleri net bir şekilde ifade etmenin, karşımızdakine saygı göstermenin ve profesyonel bir imaj çizmenin de temel taşıdır. Yazımı karıştırılan sözcükler, bu noktada en sık karşılaşılan iletişim kazalarının başında gelir.
Bu hataların temelinde yatan birkaç ana kategori bulunmaktadır. Bunları anlamak, hataları en aza indirmenin en etkili yoludur.
### 1. Bitişik mi, Ayrı mı Yazılmalı?
Türkçede en çok kafa karıştıran konuların başında, kelimelerin bitişik mi yoksa ayrı mı yazılacağı gelir. Bu konudaki temel kural, iki kelime birleştiğinde yeni ve özgün bir anlam ortaya çıkıyorsa veya ses düşmesi/türemesi gibi bir ses olayı yaşanıyorsa, bu kelimelerin bitişik yazılmasıdır.
* Herkes ve Her Şey: "Herkes" kelimesi daima bitişik yazılan bir belgisiz zamirdir. Ancak "şey" kelimesi, kendinden önceki kelimeden daima ayrı yazılır. Bu nedenle "herşey" şeklindeki kullanım yanlıştır; doğrusu "her şey"dir. Benzer şekilde "bir şey", "çok şey" gibi ifadeler de ayrı yazılır.
* Birçok, Birkaç, Hiçbir: Bu kelimeler, belirsizlik bildiren ve kalıplaşmış ifadeler oldukları için daima bitişik yazılır. "Bir çok insan geldi" yerine "birçok insan geldi" denmelidir. Buradaki "birçok", "sayısı belirsiz ama çok olan" anlamındadır.
* Yardımcı Fiillerle Kurulan Birleşik Fiiller: "Etmek", "olmak", "kılmak" gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiillerde, ilk kelimede bir ses düşmesi (ünlü düşmesi) veya ses türemesi (ünsüz türemesi) meydana geliyorsa kelime bitişik yazılır. Örneğin, "his etmek" değil, "s" türediği için "hissetmek"; "kayıp olmak" değil, "ı" düştüğü için "kaybolmak"; "af etmek" değil, "affetmek" şeklinde yazılır. Eğer herhangi bir ses olayı yoksa, bu fiiller ayrı yazılmalıdır: "fark etmek", "terk etmek", "yardım etmek", "arz etmek" gibi. "Farketmek" şeklindeki bitişik kullanım, en sık yapılan hatalardandır.
### 2. "-de / -da" ve "-ki" Ekinin Yazımı
Türkçenin en temel kurallarından olmalarına rağmen, bağlaç olan "de" ve "ki" ile ek olan "-de" ve "-ki"nin karıştırılması oldukça yaygındır.
* Bağlaç olan "de/da": Cümleye "dahi", "bile", "dahi" gibi anlamlar katan ve kendinden önceki kelimeden ayrı yazılan bir bağlaçtır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin temel anlamı bozulmaz, sadece biraz daralır. Örneğin: "Bu filmi ben de izledim." (Cümleden çıkardığımızda "Bu filmi ben izledim" kalır ve anlamlıdır). Bu nedenle ayrı yazılması doğrudur.
* Bulunma Hal Eki "-de/-da": İsmin "-de" halidir ve bir yerde bulunma, var olma anlamı katar. Kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı tamamen bozulur. Örneğin: "Anahtarlarım evde kalmış." (Cümleden çıkardığımızda "Anahtarlarım ev kalmış" anlamsız bir ifadeye dönüşür).
* Bağlaç olan "ki": İki cümleyi veya yargıyı birbirine bağlayan ve her zaman ayrı yazılan bir bağlaçtır. Genellikle fiillerden sonra gelir. Örneğin: "Anladım ki beni dinlemiyorsun."
* İlgi Zamiri ve Sıfat Yapan "-ki": Bu ekler ise daima bitişik yazılır. İlgi zamiri olan "-ki" bir ismin yerini tutar ("Benim kalemim kırmızı, seninki siyah."). Sıfat yapan "-ki" ise bulunduğu yerdeki bir varlığı işaret eder ("Masadaki kitabı uzatır mısın?").
### 3. Ses ve Harf Hataları
Bazı kelimelerin telaffuz şekli, yazımında hatalara yol açabilir. Bu durum, özellikle kökeni bilinmeyen veya günlük dilde ağız alışkanlığıyla farklı söylenen kelimelerde görülür.
* Yanlış ve Yalnız: Bu iki kelime en sık karıştırılanlardandır. Doğru yazımı hatırlamak için köklerine inmek faydalıdır. "Yanlış" kelimesi "yanılmak" fiilinden gelir. "Yalnız" kelimesi ise "yalın" (sade, tek) kelimesinden türemiştir. Bu kökleri hatırlamak, doğru yazımı da akılda kalıcı kılar.
* Yabancı Kökenli Sözcükler: Dilimize başka dillerden geçen kelimelerin yazımında sıkça hata yapılır. Örneğin; "orjinal" değil, "orijinal"; "entellektüel" değil, "entelektüel" (tek 'l' ile); "restorant" değil, "restoran" (sonda 't' olmadan); "şöför" değil, "şoför"; "gardolap" değil, "gardırop" doğru kullanımlardır. Bu gibi durumlarda en güvenilir kaynak Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüdür.
* "ğ" harfinin kullanımı: "Değil" kelimesi "deyil" şeklinde, "eğlence" kelimesi "elence" şeklinde yazılarak sıkça hata yapılır. Yumuşak g (ğ) harfinin doğru kullanımı, kelimenin anlamı ve yapısı için kritiktir.
Sonuç olarak, yazımı karıştırılan sözcükler konusunda dikkatli olmak, dilimize gösterdiğimiz özenin bir yansımasıdır. Yazarken acele etmemek, şüpheye düşülen kelimelerde TDK'nin çevrim içi sözlüğüne başvurmak ve temel kuralları içselleştirmek, bu hataları büyük ölçüde ortadan kaldıracaktır. Unutulmamalıdır ki, doğru ve etkili iletişim, doğru yazımla başlar. Bu, hem kişisel hem de profesyonel hayatta bizi bir adım öne taşıyan değerli bir beceridir.
---
* Her şey nasıl yazılır TDK
* Doğru yazılışı karıştırılan kelimeler
* de da bağlacı ayrı mı yazılır
* Yanlış mı yalnış mı
* TDK yazım kuralları sorgulama
Türkçe, zengin ve köklü yapısıyla dünyanın en estetik dillerinden biridir. Ancak bu zenginlik, beraberinde bazı karmaşık kuralları ve istisnaları da getirir. Özellikle dijital iletişimin hız kazandığı, anlık mesajlaşmaların ve sosyal medya paylaşımlarının hayatımızın merkezine oturduğu günümüzde, yazım kurallarına gösterilen özen ne yazık ki azalmaktadır. "Yazımı Karıştırılan Sözcükler" konusu, yalnızca bir dil bilgisi meselesi değil, aynı zamanda düşüncelerimizi ne kadar net ve doğru ifade edebildiğimizin de bir göstergesidir. Bu metinde, sıkça yapılan yazım hatalarını kategorilere ayırarak kök nedenlerini ve doğru kullanımlarını derinlemesine inceleyeceğiz.
### 1. Söylendiği Gibi Yazma Yanılgısı ve Fonetik Hatalar
Türkçedeki en yaygın yazım hatalarının başında, kelimeleri konuşma dilindeki gibi yazıya dökme eğilimi gelir. Konuşma sırasında sesler yuvarlanabilir, bazı harfler yutulabilir veya değişime uğrayabilir. Ancak yazı dili, standart ve kurallara bağlı bir yapıya sahiptir.
* Herkes / Herkez: Belki de en bilinen örnek budur. Kelimenin doğru yazımı "herkes" şeklindedir. Sondaki "s" sesi, konuşma dilinde "z" gibi tınlasa da yazıda bu kural değişmez.
* Yanlış / Yalnış: Bu kelimenin kökü "yanılmak" fiilidir. "Yanılmaktan" türediği için doğru yazımı "yanlış" şeklindedir. "Yalnış" yazımı, kelimenin köken bilgisinden uzaklaşmanın bir sonucudur.
* Yalnız / Yanlız: Benzer bir durum bu kelime için de geçerlidir. "Yalnız" kelimesi, "yalın" kökünden gelir. Yani "yalın olan", "tek başına olan" anlamındadır. Bu nedenle doğru yazımı "yalnız" şeklindedir.
* Kirpik / Kiprik: Harflerin yer değiştirmesi (metatez) sonucu ortaya çıkan bir hatadır. Doğrusu "kirpik" olacaktır.
* Egzoz / Eksoz / Egsoz: Yabancı kökenli bu kelimenin doğru yazımı, TDK'ye göre "egzoz" şeklindedir. Fonetik olarak kulağa farklı gelse de standart yazımı budur.
### 2. Birleşik Kelimelerin Ayrı mı Bitişik mi Yazılacağı Sorunsalı
Türkçenin en zorlayıcı konularından biri de birleşik kelimelerin yazımıdır. Bu konuda temel bir mantık olsa da çok sayıda istisna kafa karıştırabilir.
Temel Kural: Birleşme sırasında kelimelerden en az biri anlamını yitiriyorsa veya ortaya tamamen yeni bir kavram çıkıyorsa, bu kelimeler bitişik yazılır. Eğer kelimeler kendi anlamlarını koruyorsa, genellikle ayrı yazılır.
* Bitişik Yazılanlar:
* Akşamüstü, ayaküstü: "Üstü" kelimesi burada somut bir yer belirtmez, zaman veya durum ifade eder. Anlam kayması olduğu için bitişik yazılır.
* Bilinçaltı: "Altı" kelimesi soyut bir kavramın parçasını oluşturur, bitişik yazılır.
* Hanımeli, aslanağzı: Bitki ve hayvan isimleri, artık orijinal anlamlarını (hanımın eli, aslanın ağzı) yitirip yeni bir varlığın adı oldukları için bitişik yazılır.
* Huzurevi, yayınevi: "Ev" kelimesiyle kurulan ve yeni bir kurum adı oluşturan yapılar bitişik yazılır.
* Ayrı Yazılanlar:
* Fark etmek, terk etmek, arz etmek: "Etmek, olmak, kılmak" gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller, eğer ilk kelimede bir ses düşmesi veya türemesi yoksa ayrı yazılır. Örneğin, "hissetmek" (his + etmek) kelimesinde "s" türediği için bitişiktir. "Kaybolmak" (kayıp + olmak) kelimesinde "ı" düştüğü için bitişiktir. Ancak "fark etmek" kelimesinde böyle bir durum yoktur.
* Hoş geldin, sağ ol: Kalıplaşmış selamlama ve teşekkür ifadeleri ayrı yazılır. "Hoşça kal" da bu kurala dahildir.
* Art arda: En sık yanlış yapılanlardan biridir. İkilemeler genellikle ayrı yazılır ve "art arda" da bu kurala uyar. "Ardarda" yazımı yanlıştır.
* Hafta sonu, hafta içi: Zaman bildiren bu ifadeler ayrı yazılır.
### 3. Bağlaç Olan "de/da" ve "ki" ile Ek Olan "-de/-da" ve "-ki"nin Karıştırılması
Bu, cümlenin anlamını tamamen değiştirebilecek temel bir hatadır.
* de / da Bağlacı: Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz, sadece biraz daralır. Her zaman ayrı yazılır ve kendinden önceki kelimenin son ünlüsüne göre "de" veya "da" olur. Asla "te/ta" şeklinde yazılmaz.
* Örnek: "Bu kitabı sen de oku." (Cümleden çıkardığımızda: "Bu kitabı sen oku." Anlam bozulmuyor.)
* -de / -da Bulunma Hali Eki: İsmin bulunma halini belirtir ve bitişik yazılır. Cümleden çıkarıldığında anlam tamamen bozulur. Ünsüz benzeşmesi kuralına uyarak "te/ta" olabilir.
* Örnek: "Kitap evde kalmış." (Cümleden çıkardığımızda: "Kitap ev kalmış." Anlam bozuluyor.)
* ki Bağlacı: Ayrı bir kelimedir ve genellikle fiillerden veya cümlelerden sonra gelir. Ayrı yazılır.
* Örnek: "Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini."
* -ki Eki: Aitlik veya sıfat yapma görevindedir. Bitişik yazılır.
* Örnek: "Masadaki vazo kırıldı." ("Hangi vazo?" sorusuna cevap verir, sıfat yapar.)
* İstisna: "Sanki, oysaki, mademki, belki, hâlbuki, çünkü, meğerki" gibi kalıplaşmış ifadelerde "ki" bağlaç olmasına rağmen geleneksel olarak bitişik yazılır (SOMBaHÇeM olarak kodlanabilir).
### 4. Yabancı Kökenli Sözcüklerin İmlası
Dilimize başka dillerden geçen kelimelerin yazımında da sıkça hata yapılır. Bu kelimeler genellikle Türkçenin fonetik yapısına uydurulmaya çalışılırken orijinal yazımları göz ardı edilir.
* Orijinal / Orjinal: Doğrusu "orijinal"dir. Arada "i" harfi bulunur.
* Restoran / Restaurant: Fransızca kökenli kelimenin TDK tarafından kabul edilen Türkçe yazımı "restoran" şeklindedir.
* Profesör / Profösör: Doğru yazımı "profesör"dür.
* Entellektüel / Entelektüel: Tek "l" ile, "entelektüel" olarak yazılır.
Sonuç olarak, doğru yazım kurallarına uymak, sadece bir dil bilgisi zorunluluğu değildir. Bu, düşüncelerimizi açık, anlaşılır ve etkili bir şekilde ifade etme becerimizin, iletişim kurduğumuz kişiye ve dilimize duyduğumuz saygının bir yansımasıdır. Kelimelerin doğru yazılışından emin olmadığımızda Türk Dil Kurumu (TDK) Güncel Türkçe Sözlüğü'ne başvurmak, hem bireysel dil becerimizi geliştirecek hem de Türkçenin doğru kullanımına katkı sağlayacaktır. Unutmayalım ki dil, onu özenle kullananların elinde gelişir ve güzelleşir.
Sıkça yapılan yazım hataları
Birleşik kelimeler nasıl yazılır
TDK yazım kuralları
De da ayrı mı bitişik mi
Yorum Bırak