Yabancı Özel Adların Yazımı

Latin Harflerini Kullanan Dillerdeki Özel İsimlerin Yazımı

1. Latin harflerini kullanan dillerdeki özel isimler, orijinal biçimleriyle yazılır ve bu yazım biçimi değiştirilmez. Bu durum, kişisel adlar ve yer adları için de geçerlidir. Örneğin, müzik dünyasında önemli bir yere sahip olan Beethoven, edebiyatın önde gelen isimlerinden Byron, İspanyol yazar Cervantes, ünlü Fransız besteci Chopin, Rumen şair Eminescu, Grimm kardeşlerin yazdığı masallar, Antik Roma şairi Horatius, Fransız oyun yazarı Molière, ünlü İtalyan besteci Puccini, Fransız filozof ve yazar Rousseau, ve İngiliz edebiyatının büyük ismi Shakespeare gibi adlar, yazılışlarıyla aynen korunur. Ayrıca, Bologna, Buenos Aires, New York, Nice, Rio de Janeiro, Karlovy Vary, Latium, Loire, Vaasa, Wuppertal gibi yer adları da aynı şekilde yazılır. Ancak, bu tür Batı dillerindeki isimlerin okunuşları Türkçeye çevrilmek istenirse, bu durum ayraç içinde gösterilebilir: Shakespeare (Şekspir) gibi.
2. Tarihsel süreç içerisinde dilimize yerleşmiş olan bazı Batı kökenli kişi ve yer adları, zamanla Türkçenin fonetik yapısına uygun hale getirilmiştir. Bu özel adlar artık Türkçeye özgü söyleniş biçimleriyle kullanılmaktadır. Örnek olarak; Napolyon, Şarlken, Şarl (Demirbaş Şarl) gibi kişi adları, Türkçeye uyarlanmış biçimleriyle kullanılır. Benzer şekilde, Atina, Brüksel, Cenevre, Londra, Marsilya, Münih, Paris, Roma, Selânik, Venedik, Viyana, Zürih gibi şehir adları da Türkçe fonetik yapısına uyum sağlamıştır. Hollanda, Letonya, Lüksemburg gibi ülke adları da bu duruma örnek gösterilebilir.
3. Yabancı özel isimlerden türetilen akım adları, Türkçenin fonetik yapısına uygun bir şekilde yazılır ve telaffuz edilir. Örneğin; Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci, Lütercilik, Marksçılık, Marksist, Marksizm gibi terimler, kişilerin ya da akımların Türkçeleşmiş halleriyle anılır. Bu terimler, ilgili kişi ya da akımın felsefesini ve düşünce sistemini tanımlar.
4. Batı dillerinde ayrı yazılan yer adları, Türkçede de ayrı yazılmaya devam edilir. Bu tür yer adlarının yazımında orijinal form korunur. Örnekler arasında; Buenos Aires, Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau, Hyde Park, Mont Blanc, New Orleans, New York, Rio de Janeiro, San Marino, Wiener Neustadt, Titov Veles gibi yerleşim yerleri gösterilebilir. Bu şekilde yazıldığında, hem dilbilgisel hem de tarihsel doğruluğun korunmasına dikkat edilir.

Arapça ve Farsça Kökenli Özel İsimlerin Yazımı

Arapça ve Farsça kökenli kişi ve yer adları, Türkçenin ses ve yapı özelliklerine uygun bir biçimde yazılır ve telaffuz edilir. Bu özel isimler zamanla Türkçede yerleşmiş ve kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır. Örneğin; Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet, Necmettin, Nizamettin, Ömer, Rıza, Saadettin gibi kişi adları, Türkçeye uyarlanmış halleriyle bilinir. Benzer şekilde; Cezayir, Fas, Filistin, Mısır, Suudi Arabistan, Bağdat, Cidde, Erdebil, Halep, İsfahan, İskenderiye, Medine, Mekke, Şam, Şiraz, Tahran, Tebriz, Trablusgarp gibi yer adları da Türkçe fonetik yapıya uygun hale getirilmiştir. Bu adların seslendirilişi Türkçede basitleştirilmiştir ve yaygın olarak bu şekilde kullanılır.

Yunanca Özel İsimlerin Yazımı

Yunanca özel adlar yazılırken, Yunan alfabesindeki harflerin ses değerleri dikkate alınarak Türk harfleri kullanılır. Böylece bu adlar orijinal sesleriyle Türkçeye aktarılmış olur. Örneğin; Homeros, Herodotos, Euripides, Pindaros, Solon, Sokrates, Aristoteles, Platon, Venizelos, Karamanlis, Papandreu, Onasis gibi isimler, Türkçedeki karşılıklarıyla yazılır. Ancak bazı özel isimler, zamanla Türkçede farklı biçimlerde yerleşmiştir. Örneğin; Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Pythagoras, Eukleides gibi adlar, Türkçede sırasıyla Herodot, Sokrat, Aristo, Eflatun, Pisagor, Öklid olarak bilinir ve bu biçimleriyle kullanılır.

Rusça Özel İsimlerin Yazımı

Rusça özel isimler, Rus alfabesindeki harflerin ses değerlerine uygun olarak Türk harfleri ile yazılır. Bu isimler yazılırken, Türkçenin ses özellikleri göz önünde bulundurulur. Örneğin; Bolşevik, Brejnev, Çaykovski, Çehov, Dostoyevski, Gogol, Gorbaçov, İlminskiy, İlyiç, Katayev, Klyaştornıy, Malov, Mendeleyev, Prokofyev, Puşkin, Şolohov, Tolstoy, Yeltsin gibi kişi adları, Türk harfleri ile yazılmış halleriyle kullanılır. Aynı şekilde; Moskova, Omsk, Orenburg, Petersburg, Volga, Yenisey gibi yer adları da Türkçeye uyarlanmış biçimleriyle yer alır.

Uzak Doğu Dillerindeki Özel İsimlerin Yazımı

1. Çince özel isimler, Türkçeye yerleşmiş biçimleriyle kullanılır. Bu adların Türkçe yazımında orijinal ses özelliklerine sadık kalınır. Örneğin; Huangho, Kanton, Nankin, Pekin, Şanghay gibi isimler, Türkçede bilinen halleriyle yazılır. Çin kültüründe soyadı, kişisel addan önce gelir ve soyadları genellikle tek heceli olur. Küçük adlar ise bir ya da iki heceden oluşur. Bu tür adlar yazılırken, heceler arasına kısa çizgi konur: Sun Yat-sen, Lin Yu-tang gibi. Ancak Konfüçyüs gibi yaygın olarak bilinen özel isimler bitişik yazılır.
2. Japonca özel adlar da Türkçede yerleşmiş biçimleriyle yazılır. Bu adların yazımında Türkçenin ses özellikleri korunur. Örneğin; Tokyo, Hiroşima, Nagazaki, Osaka, Kyoto gibi yer adları ve Hirohito, Kayako Hayashi, Sbuishi Kato, Masao Mori gibi kişi adları Türkçeye uyarlanmış biçimleriyle yazılır.

Türk Devletleri ve Topluluklarındaki Özel İsimlerin Yazımı

Türk devletleri ve topluluklarındaki kişi ve yer adları, Türkçede yerleşmiş biçimleriyle yazılır. Bu adlar, Türkçenin fonetik özelliklerine uygun hale getirilmiştir. Örneğin; Azerbaycan, Özbekistan, Taşkent, Semerkant, Bakü, Bişkek gibi ülke ve şehir adları, Türkçeye uyarlanmış halleriyle yazılır. Aynı şekilde; Abdullah Tukay, Abdürrauf Fıtrat, Bahtiyar Vahapzade, Baykonur, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal, Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Muhtar Avazov, Osman Nasır gibi kişi adları da Türkçede bilinen halleriyle yazılır ve bu şekilleriyle kullanılır.