Soru zamirleri, isimlerin yerine geçerek sorularımızı şekillendiren özel sözcüklerdir. “Ne, nerede, nereye, nereden, kim, kimi, hangisi, kaçı” gibi kelimelerle bu zamirleri tanımlayabiliriz. Bir cümlede soru zamirini tespit etmek için, o cümleyi soru formundan düz cümleye çevirmek gereklidir. Eğer soru zamiri yerine bir isim ya da zamir getirilebiliyorsa, o sözcük soru zamiridir.
Örnek 1:
Kim bu cennet vatan için feda olmaz ki?
Bu cümleyi normal hale getirdiğimizde:
“Mustafa, bu cennet vatan için feda olur.”
Burada “Kim?” yerine “Mustafa” ismi gelebilir; bu nedenle “kim” bir soru zamiridir.
Örnek 2:
Osman, sana dün bakkaldan ne aldı?
Düz cümle:
“Osman sana dün bakkaldan çikolata aldı.”
Burada “ne?” yerine “çikolata” kullanılabildiği için “ne” soru zamiridir.
Örnek 3:
Nerede yatar benim körpe kuzularım?
Normal cümle:
“Salonda yatar benim körpe kuzularım.”
“Nerede?” yerine “salonda” kelimesi geçtiği için “nerede” bir soru zamiridir.
Örnek 4:
Arkadaşlar, yarın akşam nereye gideceğiz?
Düz cümle:
“Arkadaşlar, yarın akşam sinemaya gideceğiz.”
Burada “nereye” yerine “sinemaya” kelimesi kullanıldığı için soru zamiri olarak işlev görür.
Örnek 5:
Nereden buldun bunları?
Normal cümle:
“Sokaktan buldum bunları, Ahmet.”
“Nereden?” yerine “sokaktan” gelebilir; bu yüzden “nereden” soru zamiridir.
Örnek 6:
Kimden kaptın bu sevdayı, ey gönül?
Düz cümle:
“Yârdan kaptım bu sevdayı, ey gönül.”
Burada “kimden?” yerine “yâr” kelimesi kullanılabildiği için “kimden” bir soru zamiridir.
Örnek 7:
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
Normal cümle:
“Bana dar gelmeyecek makberi İbrahim kazsın.”
“Kimler” yerine “İbrahim” ismi gelebildiği için “kimler” soru zamiridir.
Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar:
Örnekler:
Ne renk giyersin sen genellikle?
“Ne renk” ifadesiyle “beyaz renk” gibi bir cevap verilebilir.
Ne dönüp duruyor havada kuşlar?
Burada “ne“, “niçin?” anlamında kullanılmıştır.
Bizler bugüne kadar bu dersten ne öğrendik?
“Ne“, bir isim veya zamirin yerini tutmaktadır.
Belirtili İsim Tamlamalarında:
Örnekler:
Kimin çilesi daha kutsaldır acaba?
İnsanların kaçı vicdanının sesini dinler?
Şunların hangisi daha dayanıklıdır?
Neyin nesidir bunlar, ey gönül?
Soru zamirleri, cümle içinde hâl ekleri alabilirler:
Bazı durumlarda soru zamirleri, cümleyi soru cümlesi yapmazlar:
Örnekler:
Soru zamirleri, Türkçede sorularımızı oluştururken vazgeçilmez araçlardır. Cümle içinde isimlerin yerini alarak anlamın netleşmesini sağlarlar. Hem günlük konuşmalarda hem de edebi eserlerde sıkça karşımıza çıkan bu zamirler, doğru kullanıldığında ifadelerimizi güçlendirir ve anlatımımızı zenginleştirir. Soru zamirlerini etkili bir şekilde kullanmak, dil becerilerimizi geliştirmek adına önemli bir adımdır.