Sayı Sıfatları Nedir? Örnekleri
Sayı Sıfatları Nedir?
Sayı sıfatları, isimlerin miktarını belirten kelimelerdir ve bu sıfatlar kendi içinde dört ana gruba ayrılır.
1. Asıl Sayı Sıfatları
Asıl sayı sıfatları, isimlerin sayılarını tam sayılarla ifade eden sıfatlardır. Bu sıfatları bulmak için isimlere “kaç?” sorusunu sorarız.
Örnekler:
- Beş şehir önemli bir edebi eserdir.
- Sekiz gün orada kalacaklarmış.
- Her sabah iki saat yürüyüş yaparım.
- Bir kitap okuyan bin şey öğrenir.
- Yüz yıl düşünsem aklıma gelmez.
- 25 cm uzunluğundaki hortum buraya yetmez.
- 10 ton asfalt dökülmüş buraya.
Not: Sayı sıfatları, niteleme sıfatlarıyla birlikte kullanıldığında önce sayı sıfatı gelir.
Örnek:
Üç çalışkan öğrenci
Beş değerli dost
2. Sıra Sayı Sıfatları
Sıra sayı sıfatları, varlıkların sırasını ya da derecelerini bildiren sıfatlardır. Sayıların sonuna “-ıncı, -inci, -uncu, -üncü, -nci, -ncı, -ncu, -ncü” ekleri eklenerek oluşturulurlar. Bu sıfatları bulmak için “kaçıncı?” sorusunu sorarız.
Örnekler:
- Dördüncü katta oturan komşusundan şikâyetçi oldu.
- İkinci Dünya Savaşı birçok olumsuzluğu beraberinde getirdi.
- 12’nci sınıfların daha fazla çalışması gerekir.
Not: “İlk”, “son”, “sonuncu”, “ortanca” gibi kelimeler de sıra sayı sıfatı olarak kullanılır.
Örnek:
İlk sokaktan devam edin. (“birinci” anlamında)
Son yolcu da vapurdan indi.
Sonuncu kişi bir şeyler söylüyordu.
Ortanca çocuk daha yaramaz görünüyordu.
3. Üleştirme Sayı Sıfatları
Üleştirme sayı sıfatları, kelimelere paylaştırma anlamı katan sıfatlardır. İsimlere “-ar, -er, -şar, -şer” ekleri eklenerek oluşturulurlar.
Örnekler:
- Öğretmenlere ikişer maaş verilecekmiş!
- Üçer tabak yemelerine rağmen doymamışlardı.
- Sinemaya beşer kişilik gruplar halinde girdiler.
- Birer gün arayla bütün kişilerle görüştü okulun müdürü.
- Altışar kalem almalarına rağmen yine de memnun kalmamışlardı.
Not: Üleştirme sayı sıfatlarının rakamla yazılması yazım hatasıdır.
Örnek:
Sınıfa 6’şar kişilik gruplarla girdiler. (yanlış)
Sınıfa altışar kişilik gruplarla girdiler. (doğru)
4. Kesir Sayı Sıfatları
Kesir sayı sıfatları, isimleri kesirli olarak belirten sıfatlardır. Bu sıfatları bulmak için “kaçta kaç?” sorusunu sorarız.
Örnekler:
- Bütün satışlardan yüzde beş komisyon alıyorlar.
- Günde çeyrek saat çalışılarak sınav kazanılmaz.
- Herkese tam; Mustafa’ya yarım elma düşmüştü.
- Herkes % 15 zam bekliyor toplantıdan.
- Yüzde yirmi kârla işlerini devam ettiriyorlardı.
5. Topluluk Sayı Sıfatları
Topluluk sayı sıfatları, birbirinin aynı olan fakat birden fazla varlığı tanımlamak için kullanılan sıfatlardır. Rakamların sonuna “-iz” ekinin getirilmesiyle oluşurlar.
Örnek:
- İkiz kardeşler her zaman aynı giyinirdi.
Önemli Not: “Bir” Kelimesi
“Bir” kelimesi, hem sayı sıfatı hem de belgisiz sıfat olarak kullanılabilir. Eğer “bir” yerine başka bir sayı koyabiliyorsak, bu durumda sayı sıfatıdır. Diğer durumlarda belgisiz sıfattır.
Örnek:
Bir gün olur sen de bunları bir günde bitirebilirsin.
(İlk kullanımı belgisiz sıfat; ikincisi sayı sıfatıdır.)
Sayı Sıfatlarının Önemi
Sayı sıfatları, dilin yapı taşlarını oluşturur ve iletişimi zenginleştirir. Sayı sıfatlarının doğru kullanımı, dilin akıcılığını artırır ve düşüncelerimizi daha etkili bir şekilde ifade etmemizi sağlar. Bu yüzden, sayı sıfatlarını doğru anlamak ve kullanmak, dil becerilerimizi geliştirmek adına büyük bir adımdır.