Sabri Esat Siyavuşgil, Türk edebiyatına yaptığı katkılar ve çok yönlü kişiliği ile tanınan önemli bir şair, yazar ve çevirmen olarak 1907 yılında İstanbul’da doğmuştur. Edebiyat dünyasına adım attığı dönemlerde, hem edebî hem de akademik alanda sunduğu eserler ve düşüncelerle dikkat çekmiştir. Özellikle Yedi Meşaleciler topluluğunun bir üyesi olarak, dönemin edebiyatına damgasını vurmuştur.
Sabri Esat’ın eğitim hayatı Antalya’da başlamıştır. Öğrenim hayatına burada ilkokul düzeyinde başlayan Siyavuşgil, İstanbul’a gelerek İstanbul Erkek Öğretmen Lisesi ve İstiklal Lisesi’nde eğitimine devam etmiştir. Daha sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne yazılarak yüksek öğrenimine adım atmıştır. Ancak bu öğrenimini Fransa’da sürdürmek üzere devlet tarafından yurt dışına gönderilen öğrenciler arasında yer almıştır.
Fransa’da bulunduğu süre zarfında Lyon ve Dijon üniversitelerinde felsefe eğitimi alarak entelektüel birikimini derinleştirmiştir. Yurt dışında geçirdiği bu zaman, onun düşünsel gelişimi üzerinde büyük bir etki bırakmıştır. Ülkesine döndükten sonra Gazi Terbiye Enstitüsü’nde felsefe öğretmeni olarak meslek hayatına başlamıştır. 1942 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde psikoloji profesörü unvanını kazanmış ve öğretim üyeliğini ömrünün sonuna dek sürdürmüştür. Ayrıca PEN Kulübü başkanlığı gibi önemli görevlerde bulunmuştur.
| Yıl | Olay |
|---|---|
| 1907 | Sabri Esat Siyavuşgil’in doğumu |
| 1927 | İlk şiirlerinin yayımlanması |
| 1928 | Yedi Meşaleciler topluluğuna katılım |
| 1942 | İstanbul Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olarak göreve başlaması |
| 1968 | Sabri Esat Siyavuşgil’in vefatı |
Sabri Esat, yazın hayatına ilk olarak şiirle adım atmıştır. İlk şiirlerini 1927 yılında “Güneş” ve “Hayat” dergilerinde yayımlamıştır. 1928’de Yedi Meşaleciler topluluğuna katılması, onun edebi kariyerinin önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu toplulukta, 14 şiiriyle kendine yer bulmuş ve tanınmaya başlamıştır. Yedi Meşale dergisinin kapanmasının ardından, “Muhit” ve “Varlık” gibi önemli dergilerde eserleri yayımlanmaya devam etmiştir.
Sabri Esat, yalnızca şiir yazmakla kalmamış, aynı zamanda gazete fıkraları, inceleme-araştırma yazıları ve çevirilerle de edebiyat dünyasında kendine bir yer edinmiştir. Sait Faik Abasıyanık’ın hikâyelerini Fransızcaya, Fransızca şiirlerini ise Türkçeye çevirmiştir. Bu çevirileri, onun dil becerilerinin yanı sıra farklı edebi geleneklere olan hakimiyetini de göstermektedir. Özellikle Edmond Rostand’ın “Cyrano de Bergerac” adlı ünlü eserinin Türkçeye çevirisi, ona büyük bir ün kazandırmıştır.
Edebi kişiliğinde, empresyonizm ve ekspresyonizm akımlarından etkiler barındıran Siyavuşgil, bireysel duyarlılıkları ön plana çıkaran şiirler kaleme almıştır. Duygu ve gözlemlerini, bir ressamın paletinde bulduğu renkler gibi kelimelere dökerek canlı bir biçimde aktarmıştır. Şiirlerinde zaman zaman yergi diline de yer vermiştir.
Sabri Esat’ın edebi kişiliği, hem şiir hem de akademik alanlarda kendini göstermektedir. Yazım tarzında;
Bu konular üzerine yaptığı araştırmalarla, edebiyatın sadece bir ifade biçimi olmadığını, aynı zamanda toplumsal bir sorumluluk olduğunu da savunmuştur. Eserlerinde halkın günlük yaşamını, acılarını ve sevinçlerini yansıtmaya çalışmıştır.
Sabri Esat Siyavuşgil’in edebi hayatına dair önemli eserleri şunlardır:
Sabri Esat Siyavuşgil, Türk edebiyatının önemli temsilcilerinden biri olarak edebi hayatında derin bir iz bırakmıştır. Yedi Meşaleciler topluluğundaki katkıları, şiirleri ve çevirileri ile Türk edebiyatının çok yönlü gelişimine önemli bir katkı sağlamıştır. Eğitim alanındaki çalışmaları ile de topluma yön veren bir akademisyen olarak anılmayı hak etmiştir. 1968 yılında İstanbul’da vefat eden Siyavuşgil, ardında bıraktığı eserler ve düşüncelerle Türk edebiyatında unutulmaz bir yer edinmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sabri Esat Siyavuşgil hayatı, Sabri Esat Siyavuşgil kimdir, Sabri Esat Siyavuşgil eserleri, Sabri Esat Siyavuşgil edebi kişiliği, Sabri Esat Siyavuşgil şiirleri, Sabri Esat Siyavuşgil çevirileri
Yorumlar
Sabri Esat Siyavuşgil, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının ve düşünce hayatının en çok yönlü ve entelektüel derinliğe sahip isimlerinden biridir. Onu tek bir sıfatla tanımlamak neredeyse imkânsızdır; o bir şair, yazar, çevirmen, akademisyen ve psikoloji profesörüdür. Bu farklı kimliklerin her birinde önemli izler bırakmış olsa da, genellikle Yedi Meşaleciler topluluğunun kurucularından biri ve Edmond Rostand’ın ölümsüz eseri "Cyrano de Bergerac"ın ustalıklı çevirmeni olarak anılır. Ancak Siyavuşgil’in mirası, bu iki önemli başlığın çok daha ötesine uzanır.
Siyavuşgil'in edebi kimliğinin temelini atan Yedi Meşaleciler hareketi, 1928 yılında yayımladıkları ortak kitapla ortaya çıkmıştır. Bu topluluk, Beş Hececiler’in memleketçi ve sığ olarak gördükleri edebiyat anlayışına bir tepki olarak doğmuştur. Sanatta "canlılık, samimiyet ve daima yenilik" ilkesini benimseyen Yedi Meşaleciler, Batı edebiyatını, özellikle de Fransız sembolizmini ve parnasizmini yakından takip etmişlerdir. Sabri Esat Siyavuşgil, bu grubun içinde gözlem gücü, izlenimci (empresyonist) tavrı ve psikolojik derinliğiyle öne çıkan bir şairdi. Tek şiir kitabı olan "Odalar ve Sofalar" (1933), onun bu edebi duruşunun en somut kanıtıdır. Kitaptaki şiirler, büyük toplumsal temalardan ziyade, bireyin iç dünyasına, ev içi yaşantılara, anlık duygulara ve eşyanın ruhuna odaklanır. Siyavuşgil, odaların, sofaların, pencerelerden sızan ışığın ve sıradan nesnelerin ardındaki melankoliyi ve nostaljiyi ustalıkla dizelere döker. Bu yönüyle, "sanat sanat içindir" anlayışını benimseyen ve şiire estetik bir hassasiyetle yaklaşan bir şair portresi çizer.
Ancak Sabri Esat Siyavuşgil'in edebiyat dünyasındaki asıl kalıcı etkisi, şairliğinden çok çevirmenliğiyle olmuştur. Fransızca’ya olan derin hâkimiyeti, onu Türkçenin en büyük çevirmenlerinden biri yapmıştır. Özellikle Edmond Rostand’dan çevirdiği "Cyrano de Bergerac" tiyatro oyunu, bir çeviri metin olmanın ötesine geçerek adeta Türkçede yeniden yazılmış bir şaheser kabul edilir. Siyavuşgil'in kullandığı dilin ahengi, esnekliği ve esprili yapısı, oyunun Türkiye’deki sahne performanslarının temelini atmış ve nesiller boyunca tiyatroseverleri etkilemiştir. Bu çeviri, onun dile ne kadar hâkim olduğunun ve bir metnin ruhunu başka bir dile nasıl aktarabildiğinin en parlak örneğidir. Bunun yanı sıra Molière, Victor Hugo ve Alphonse Daudet gibi Fransız edebiyatının devlerinden yaptığı çevirilerle de Türk okurunu Batı klasikleriyle buluşturmada kilit bir rol oynamıştır.
Siyavuşgil'in entelektüel kimliğinin bir diğer önemli ve onu çağdaşlarından ayıran yönü ise akademik kariyeridir. O, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde psikoloji profesörü olarak görev yapmıştır. Edebiyat ve psikolojiyi birleştiren bu nadir konumu, eserlerine de yansımıştır. Yazılarında ve şiirlerinde gözlemlenen psikolojik derinlik, onun bu akademik formasyonundan beslenir. Bu alandaki en önemli eserlerinden biri, "İstanbul'da Karagöz ve Karagöz'de İstanbul" adlı çalışmasıdır. Bu kitapta, geleneksel Türk gölge oyunu Karagöz’ü yalnızca bir sahne sanatı olarak değil, aynı zamanda İstanbul’un toplumsal psikolojisini, kültürel kodlarını ve insan tiplerini yansıtan bir ayna olarak inceler. Bu eseri, onun edebiyat, folklor ve psikoloji disiplinlerini nasıl ustalıkla harmanladığını gösteren eşsiz bir örnektir.
Sonuç olarak, Sabri Esat Siyavuşgil, sadece Yedi Meşaleciler’in bir üyesi ya da usta bir çevirmen değildir. O, Cumhuriyet’in ilk yıllarında yetişmiş, Batı kültürünü özümsemiş ancak kendi kültürünün değerlerini de derinlemesine analiz edebilen bir aydındır. Şiirlerinde yarattığı samimi ve izlenimci atmosfer, çevirileriyle Türkçeye kazandırdığı edebi zenginlik ve akademik çalışmalarıyla psikoloji ile sanatı birleştiren özgün bakış açısı, onu Türk kültür hayatının unutulmaz isimlerinden biri yapmaktadır. Onun mirası, farklı disiplinler arasında köprüler kuran, sessiz ama derin bir entelektüel birikimin en değerli örneklerinden biridir.
Yorum Bırak