Paragrafın yazılış amacı ve yazarın iletmeye çalıştığı temel düşünce, paragrafın ana düşüncesi olarak adlandırılır. Ana düşünce, belirli bir yargı ifade eder ve paragrafın okunması sonucunda herkesin üzerinde hemfikir olduğu ortak bir düşünceyi temsil eder.
Örnek Soru:
“Ben görüşümü değiştirdim, artık eskisi gibi düşünmüyorum.” diyen kişiler oldukça nadirdir. Günümüzde, söyledikleri eski düşüncelerine uymayan bireyler bile: “Ben değişmedim, dün de böyle düşünüyordum; değiştiğimi sananlar beni yeterince anlamamışlar.” şeklinde ifade ederler.
Bu parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?
a) İnsanlar, düşüncelerini ifade etmekte sıklıkla zorluk çekerler. b) İnsanların düşüncelerinde zamanla değişiklikler görülebilir. c) Yaşam koşulları değiştikçe insanların düşünceleri de değişir. d) Fikirleri değişse bile insanların bunu açıkça ifade etmeleri zordur.
Cevap: D şıkkındaki cümle, bu paragrafın yazılış amacını en iyi şekilde ifade etmektedir. Yazar, bu yazıyı oluştururken D seçeneğindeki cümlede yer alan mesajı okuyucularına iletmeye çalışmıştır.
Doğru cevap: D
Yorumlar
Paragrafın ana düşüncesi, yazarın okura iletmek istediği temel mesaj, vurgulamak istediği asıl yargıdır. Bir metnin yazılış amacını oluşturan bu kavrama ana fikir de denir. Paragraf sorularında başarılı olmanın temel taşı, ana düşünceyi doğru bir şekilde tespit edebilmektir. Bu beceri, sadece sınavlarda değil, aynı zamanda okuduğunu anlama ve eleştirel düşünme yeteneğini geliştirmede de kritik bir rol oynar.
### Ana Düşünce ve Konu Arasındaki Fark
Öğrencilerin en sık düştüğü hatalardan biri, konu ile ana düşünceyi birbirine karıştırmaktır.
* Konu: Paragrafta "neyden bahsedildiği" sorusunun cevabıdır. Genellikle daha genel ve yalın bir ifadedir. Örneğin, bir paragrafın konusu "çevre kirliliği" olabilir.
* Ana Düşünce: Yazarın bu konu hakkında "ne söylediği", "hangi mesajı verdiği" sorusunun cevabıdır. Konu üzerinden geliştirilen, bir yargı, tez veya çıkarım içeren bir cümledir. Örneğin, konusu "çevre kirliliği" olan bir paragrafın ana düşüncesi, "Çevre kirliliğiyle mücadelede bireysel çabalar, toplumsal farkındalığın oluşmasındaki ilk ve en önemli adımdır." şeklinde olabilir. Görüldüğü gibi ana düşünce, konuyu bir yargıya bağlar.
### Ana Düşüncenin Özellikleri ve Paragraftaki Yeri
Bir ana düşünce cümlesi genellikle şu özelliklere sahiptir:
1. Yargı Bildirir: Bir fikir, öneri, eleştiri veya sonuç içerir.
2. Kapsayıcıdır: Paragraftaki diğer tüm cümleleri (yardımcı düşünceleri) kapsayan en genel yargıdır. Diğer cümleler, ana düşünceyi desteklemek, açıklamak veya kanıtlamak için vardır.
3. Yazarın Bakış Açısını Yansıtır: Yazarın konuya dair öznel veya nesnel duruşunu ortaya koyar.
Ana düşünce, paragrafın herhangi bir yerinde bulunabilir. Bu, yazarın anlatım tekniğine bağlıdır.
* Paragrafın Başında: Yazar önce temel yargısını söyler, ardından bu yargıyı destekleyen örnekler, açıklamalar ve kanıtlar sunar. Bu, tümdengelim (dedüktif) yöntemidir. Bu tür paragraflarda ilk cümle genellikle ana fikri verir.
* Paragrafın Sonunda: Yazar, paragraf boyunca yardımcı fikirleri, örnekleri ve detayları sıralar ve en sonunda tüm bu anlatılanlardan bir sonuç çıkararak ana düşünceyi verir. Bu da tümevarım (endüktif) yöntemidir. Sonuç olarak, kısacası, özetle, demek ki, öyleyse gibi bağlayıcı ifadeler, ana düşüncenin sonda olduğuna dair önemli ipuçlarıdır.
* Paragrafın Geneline Yayılmış: Bazen ana düşünce tek bir cümlede açıkça verilmez. Okurun, paragrafın bütününden bir sentez yaparak ana mesajı kendisinin çıkarması gerekir. Bu, en zorlayıcı soru tipidir ve metnin tamamının dikkatle analiz edilmesini gerektirir.
### Ana Düşünceyi Bulmak İçin Stratejiler ve Soru Çözümü
Paragrafın ana düşüncesini bulmak için izlenmesi gereken adımlar şunlardır:
1. Paragrafı Dikkatle Oku: İlk olarak, paragrafın genelinde ne anlatıldığını anlamak için metni bütünüyle okuyun.
2. Kilit Soruyu Sor: Okumayı bitirdikten sonra kendinize şu soruyu sorun: "Yazar bu paragrafı neden yazmış? Bana asıl ne anlatmak istiyor?" Bu sorunun cevabı sizi doğrudan ana düşünceye götürecektir.
3. Konuyu ve Yardımcı Düşünceleri Ayırt Et: Paragrafın konusunu belirleyin. Ardından, bu konuyu desteklemek için kullanılan örnekleri, tanımlamaları, karşılaştırmaları ve alıntıları tespit edin. Bunlar yardımcı düşüncelerdir ve ana düşünce olamazlar. Ana düşünce, bu yardımcı düşüncelerin hepsini bir çatı altında toplayan ifadedir.
4. Seçenekleri Değerlendir: Soru kökleri genellikle "Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?" veya "Bu paragrafta vurgulanan temel düşünce nedir?" şeklinde olur. Seçenekleri incelerken şu tuzağa dikkat edin:
* Çok Dar Kapsamlı Seçenekler: Bazı seçenekler, paragrafta geçen bir yardımcı düşünceyi içerir. Doğru gibi görünse de paragrafın bütününü kapsamadığı için yanlıştır.
* Çok Geniş Kapsamlı Seçenekler: Bazı seçenekler ise paragrafın sınırlarını aşan, metinde değinilmemiş unsurları da içeren genel ifadeler olabilir. Doğru cevap, sadece paragrafta anlatılanlarla sınırlı ve aynı zamanda en kapsayıcı olan yargıdır.
Altın Kural: Doğru ana düşünce seçeneği, paragrafın bir özeti gibi olmalıdır. Paragrafı okumamış birine sadece o cümleyi söylediğinizde, metnin genel mesajını ve amacını anlamalıdır. Bu beceriyi geliştirmek, bol bol paragraf sorusu çözmek ve her soruda metnin yazılış amacını sorgulamakla mümkündür. Bu sadece bir dilbilgisi konusu değil, aynı zamanda bir metin analizi ve anlama yeteneğidir.
Yorum Bırak