Öğretici Anlatım

Eylül 15, 2024 - Okuma süresi: 9 dakika

Öğretici Anlatım: Bilgilendirme ve Yönlendirme Tekniği

Bir konuda okuyucuyu bilgilendirmek, düşündürmek, yönlendirmek ve ikna etmek amacıyla kullanılan anlatım tekniğine öğretici anlatım denir. Bu anlatım biçimi, genellikle belirli bir bilgi vermek ve okuyucuyu konu hakkında bilinçlendirmek amacı taşır.

Öğretici Anlatımın Özellikleri

• Öğretici anlatım, açıklama, aydınlatma ve bilgi verme amacı güder. Bu anlatım türü, konuyu net ve açık bir şekilde sunarak okuyucunun bilgi edinmesini sağlar.
• Bu tür metinlerde kelime oyunlarına yer verilmez. Sanatlı ve süslü ifadelerden kaçınılır, çünkü ana amaç bilgi vermek ve anlaşılır olmaktır.
• Öğretici anlatımda sade, açık, pürüzsüz ve anlaşılır bir dil kullanılır. Okuyucunun metni rahatça kavrayabilmesi için dil basit ve net tutulur.
• Dil, daha çok göndergesel işlevde kullanılır, yani dilin doğrudan bilgi iletme işlevi öne çıkar.
• Söz sanatları ve kelimelerin mecaz anlamları öğretici anlatımda kullanılmaz. Bu anlatım, doğrudan ve açık bir iletişim sağlar.
• Öğretici anlatımda cümleler genellikle nesnel ve tarafsız bir biçimde oluşturulur. Gereksiz söz tekrarları ve telaffuzu güç kelimelerden kaçınılır.
• Duygu ve düşünceler kesin, kısa ve net bir şekilde ifade edilir. Amacın bilgi vermek olduğu bu anlatımda, dolaylı anlatımlardan kaçınılır.
• Öğretici anlatımda dil dışı öğelere başvurulabilir. Grafik, tablo, plan gibi görsel öğeler, metnin daha anlaşılır ve etkili olmasına katkıda bulunur.
• Genellikle geniş zaman kipi kullanılır. Bu, verilen bilgilerin genel ve daimî olduğunu ifade eder.
• Öğretici anlatımda anlatıcı, hedef kitlede belirli bir beklenti içindedir. Bu, açıklayıcı anlatımdan ayrılmasını sağlar.
• Öğretici metinler, somut ve anlaşılır bilgiler içerir. Metinlerde bazı durumlarda terimler yer alabilir ve okuyucunun bilgiyi kavrayabilecek birikime sahip olması beklenir.
• Ders kitapları, ansiklopediler, bazı akademik metinler ve mesleki yayınlar gibi kaynaklarda bu anlatım tekniği sıklıkla kullanılır.

Öğretici Anlatımla İlgili Örnekler

Örnek 1

DİL BİRLİĞİNİN ÖNEMİ

Bir millet, aynı topraklar üzerinde yaşayan, aralarındaki dil, tarih, ülkü, gelenek ve görenek birliği ile tanımlanır. Bir toplumun millet olarak adlandırılabilmesi için, o toplumda ortak bir dil konuşulması, tarihi bir geçmişe sahip olmaları, gelecekte birlikte yaşama arzusunu taşımaları ve ortak duyguları paylaşmaları gerekmektedir. Millet olmanın ve birlikte yaşamanın temeli, dil, kültür ve geçmişin birikimi ile atılır.

Fertleri birbirine bağlayan ve milletin oluşumunu sağlayan temel unsur kültürdür. Kültürün en önemli parçalarından biri dildir. Eğer dil olmazsa, milletler de dağılır, tıpkı harcına çimento katılmadan örülmüş tuğlaların dağıldığı gibi. Nasıl ki tuz yiyeceği korursa, dil dini, din de milleti korur. Diline sahip çıkmayan milletler, kendi değerlerinden koparak egemen milletlerin sömürgesi haline gelir. Dil, bir milletin hem kalbi hem de zihnidir. Unutulmamalıdır ki, kalbi duran ölür, zihnini yitiren delirir.

Bu nedenle, dil, insanları bir arada tutan ve aralarındaki iletişimi sağlayan tek araçtır. Dil, milletin birlik ve bütünlüğünü sağlayan en güçlü bağdır. Dil; geçmişi bugüne, bugünü ise yarınlara bağlar. Bir milletin dili, onun tarihi ve kültürü ile iç içedir. Bu yüzden, millet için gerekli olan her şey dilde saklıdır. Dilsiz bir millet tarihin hiçbir döneminde varlığını sürdürememiştir. (kamudanhaber.com)

Açıklama: Bu metin, okuyucuyu bilgilendirmek, düşündürmek ve yönlendirmek amacıyla yazılmıştır. Metin, kelime oyunları içermeyen, sade ve açık bir dil kullanılarak yazılmıştır. Geniş zaman kipinin tercih edilmesi ve metnin akademik özellikler taşıması, bu metnin öğretici anlatım tekniğiyle oluşturulduğunu gösterir.

Örnek 2

İLİM KENDİN BİLMEKTİR

İlim, ilim bilmektir
İlim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin
Ya nice okumaktır

Okumaktan murat ne
Kişi Hak’kı bilmektir
Çün okudun bilmezsin
Ha bir kuru ekmektir

Okudum bildim deme
Çok taat kıldım deme
Eğer Hak bilmez isen
Abes yere gelmektir

Dört kitabın mânâsı
Bellidir bir elifte
Sen elifi bilmezsin
Bu nice okumaktır

Yiğirmi dokuz hece
Okursun uçtan uca
Sen elif dersin hoca
Mânâsı ne demektir

Yunus Emre der hoca
Gerekse bin var hacca
Hepisinden iyice
Bir gönüle girmektir
(Yunus Emre)

Açıklama: Bu şiir, okuyucuyu ikna etmek, düşündürmek, yönlendirmek ve nasihat vermek amacıyla yazılmıştır. Şiir, yazıldığı döneme uygun olarak sade, açık ve pürüzsüz bir dil kullanımı içerir. Şiirin dizelerinde geniş zaman kipinin kullanılması, şiirin öğretici anlatım tekniğinden faydalanarak yazıldığını gösterir.