Niteleme Sıfatı Nedir? Örnekleri
Eylül 22, 2024 - Okuma süresi: 6 dakika

Niteleme Sıfatı Nedir?

Bir varlığın özelliklerini, durumunu, şeklini, rengini ya da biçimini tanımlayan sıfatlara niteleme sıfatları denir. Bu sıfatlar, varlıkların doğal ya da kalıcı özelliklerini ifade eder. Niteleme sıfatları genellikle isme “nasıl?” sorusunu sorduğumuzda karşımıza çıkar.

Örnek Cümleler:

  • Çalışkan öğrenciler herkes tarafından sevilir.
  • O mavi elbise gerçekten çok yakışmıştı ona.
  • İnsan, kurumuş bir ağaç gibi olmamalıdır.
  • Yeşil pencerenin ardından bir gül bırak bana.
  • Öğretmenler genellikle yaramaz çocukları pek sevmez.
  • Böylesine yüksek bir duvardan nasıl atlamış olabilir?

Daha Fazla Örnek:

  • Susuz topraklarda yaşam mücadelesi veriyorlardı.
  • Tatlı söz, en sert kalpleri bile yumuşatabilir.
  • Burada gerçekten güzel günler geçirmiştik.
  • Tasasız insanlar, toplum için pek faydalı değildir.
  • Kötü söz, sahibini daima geri çeker.
  • Siyah gözlük ve yeşil kravat ona çok yakışmıştı.
  • Ona kırmızı gül, diğerine ise mor menekşe verdim.
  • Eski adetleri yeni köylerde uygulamaya çalışıyorlar.
  • Acı sözler, kırık kalplerden çıkar.

Bu cümlelerdeki kalın yazılan sıfatlar, varlıkların belirgin özelliklerini vurgular. Bu sıfatların yer aldığı cümlelerde, “nasıl?” sorusuna cevap olarak varlıkların özellikleri tanımlanır.

Niteleme Sıfatlarının Türleri

1. Yapım Ekleriyle Oluşan Niteleme Sıfatları

Bazı niteleme sıfatları, isimlere eklenen yapım ekleriyle türetilir. “-lı, -siz, -lik, -ci” gibi eklerle yapılan bu sıfatlar, varlıkların durumunu veya sahip oldukları özellikleri ifade eder.

Örnekler:

  • Kimsesiz insanlara yardım etmeliyiz.
  • Akılsız baş, ayaklara ceza çektirir.
  • Görgülü insanları her zaman daha çok severim.
  • Aynalı çarşının birçok hatırası var.
  • Bugün simitçi çocuk ortalarda yoktu.

2. Fiillerden Türetilen Niteleme Sıfatları

Bazı sıfatlar, fiillere ekler eklenerek oluşturulur. Bu tür sıfatlar, varlıkların belirli bir durumu ifade eden sıfatlardır.

Örnekler:

  • Yanık kalplere bunu anlatamazsın.
  • Soğuk günlerde daha dikkatli giyinmek gerekir.
  • Çürük tahtadan yapılan işler uzun ömürlü olmaz.
  • Korkak insanlar asla lider olamazlar.
  • Yırtıcı hayvanlar bu bölgede sıkça görülür.

Özel İsimlerle Birlikte Kullanılan Niteleme Sıfatları

Özel isimlerle birlikte kullanılan unvanlar, akrabalık ifadeleri ve saygı gösteren sıfatlar da niteleme sıfatı olarak kabul edilir.

Örnekler:

  • Gazi Mustafa Kemal
  • Avukat Hasan
  • Savcı İsmail
  • Mimar Sinan
  • Avcı Mehmet
  • Dede Korkut
  • Çolak Salih
  • Genç Osman
  • Deli Petro
  • Deli İbrahim

Bu sıfatlar, özel isimlerin önünde kullanıldıklarında kişilerin mesleklerini, saygınlıklarını ya da tanımlayıcı özelliklerini vurgularlar.

Niteleme Sıfatlarının Anlamı

Niteleme sıfatları, bir varlığın temel özelliklerini öne çıkaran güçlü dil unsurlarıdır. Bu sıfatlar, bir varlığın hem fiziksel özelliklerini hem de soyut yönlerini tanımlamada kullanılır. Cümlelerde kullanılan niteleme sıfatları, anlamın derinleşmesini sağlar ve cümlelere zenginlik katar.

Search

Kategoriler