Mobbing Nedir, Türleri Nelerdir, Nereye Başvurulur?
Eylül 13, 2024 - Okuma süresi: 5 dakika

Mobbing: Tanımı, Türleri ve Başvuru Yolları

Mobbing, iş hayatında oldukça sık karşılaşılan ve giderek daha yaygın hale gelen bir sorundur. Genellikle üst düzey yöneticilerin çalışanlarına bilinçli bir şekilde uyguladığı psikolojik baskı olarak bilinse de, bu olgunun birçok farklı yönü ve özelliği vardır. Mobbing, “ofis hastalığı” veya “zorbalık” olarak da adlandırılabilir ve son yıllarda üzerinde yoğun olarak durulan ve önemli sonuçlar doğuran olumsuz bir uygulama olarak öne çıkmaktadır.

Mobbing uygulayıcıları genellikle aşırı denetleyici, baskıcı ve çağdaş yönetim tekniklerinden habersiz kişilerdir. Örgüt iklimi ve motivasyonun önemini kavrayamayan, konumlarını kaybetmek istemeyen ve despot özellikler taşıyan bireylerdir.

Bir kurum kültüründe adalet, aidiyet ve motivasyon, olması gereken temel unsurlardır. Adalet ve aidiyet duygusundan yoksun olan ve bu eksiklikten kaynaklanan motivasyon kaybı, mobbing uygulamalarının temel nedenlerindendir.

Bu yazımızda mobbing nedir, mobbing türleri nelerdir ve mobbing uygulamaları ile nasıl başa çıkılabilir sorularına yanıt arayacağız.

Mobbing Nedir?

Mobbing, iş yerlerinde bireylere yönelik sistematik ve bilinçli bir şekilde uygulanan yıldırma, dışlama, izolasyon, pasifize etme ve işten uzaklaştırma çabalarıdır. Bu tür uygulamalar, kişilerin kişilik değerlerine, sosyal ilişkilerine, mesleki ve sağlık durumlarına zarar veren olumsuz tutum ve davranışları içerir.

Mobbing, tek bir kişi tarafından yapılabileceği gibi birden fazla kişi tarafından da gerçekleştirilebilir. Genel olarak üst düzey yöneticiler tarafından uygulansa da, astlar arasında da mobbing görülebilir. Mobbing uygulamaları açık veya gizli, dolaylı veya doğrudan şekilde yapılabilir.

Mobbing mağdurları, bu uygulamaların sonucunda moral ve iş performansında ciddi düşüşler yaşar. Yöneticiler, mobbing uygulanan bireylerle ilgili önlem almazsa, durum daha da kötüleşir. Bu da motivasyon eksikliği, iş odaklanamama, sürekli stres ve kaygı gibi birçok olumsuz durumu beraberinde getirir.

Eğer mobbing önlenmezse, iş yerinde ciddi bir iş gücü kaybı yaşanabilir. Bu da işletmeler üzerinde olumsuz etkiler yaratır. İş yeri iklimi bozulur, örgütsel çalışma ortamı zayıflar ve verimlilik azalır.

Mobbing uygulamaları, aidiyet duygusunun zayıflamasına yol açar. Bu da bireyin iş yerini ve yöneticilerini düşman olarak görmesine neden olabilir.

Mobbing sadece üstlerin astlara uyguladığı bir durum olmayabilir; astlar da bazen üstlere karşı benzer davranışlarda bulunabilir. Örneğin, astlar verilen işleri bilerek geciktirebilir, eksik yapabilir veya üstlerini topluluk önünde zor durumda bırakmaya çalışabilirler. Bu tür mobbing türleri, genellikle üstlerin astlara uyguladığı mobbing ile benzerlik gösterir.

Mobbing Türleri Nelerdir?

  • Çalışanın özgüvenini ve özsaygısını zedeleyen uygulamalar.
  • Çalışanı yok saymak, görmezden gelmek.
  • Çalışanı işten soğutmaya yönelik bilinçli davranışlar.
  • Çalışan hakkında asılsız iddialar ortaya atıp yaymak.
  • Çalışanın çalışma koşullarını zorlaştırmak.
  • Kişiyi bilinçli olarak izole etmek, yalnızlaştırmak.
  • Sürekli suçlama ve eleştiri yapmak.
  • Çalışanın statüsünü küçümsemek ve dalga geçmek.
  • Çalışana uygunsuz lakaplar takmak.
  • Çalışanın iş motivasyonunu düşürmek.
  • Çalışanı tehdit etmek.
  • Çalışanı cinsel tacize maruz bırakmak.
  • Çalışana rencide edici, kaba ve kötü sözler söylemek.
  • Çalışana görev alanı dışında iş vermek.
  • Çalışanın arkasından söylentiler çıkarmak ve bunları yaymak.
  • Kişinin mesleki yeterliliği altında işler vermek.
  • Çalışanın yazılı ve sözlü taleplerini yok saymak.
  • Kişinin fiziksel özellikleri, giyim tarzı ve üslubu ile alay etmek.

Mobbing Uygulamalarında Nereye Başvurulur?

  • Alo 170: 7 gün 24 saat başvuru yapılabilir.
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM).
  • Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER).
  • Kamu Görevlileri Etik Kurulu.
  • Kamu Denetçiliği Kurumu.

Uyarı: Mobbing şikayetlerinde başvuru basamaklarını dikkatlice takip etmek ve yeterli delil toplamak önemlidir. Asılsız, delilsiz ve mesnetsiz başvurular, başvuran kişinin aleyhine olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Yorumlar

Elif16-10-2025 10:06

Başlığın ilk kısmı olan "Mobbing" kavramı, iş hayatının en yıkıcı ve sinsi dinamiklerinden birini ifade ederken, ikinci kısmı olan "Türkçe Dilbilgisi" ise tamamen farklı bir disipline aittir. Bu metin, başlığın ilk ve ana odağı olan mobbing konusunu derinlemesine ele alarak, bu karmaşık olgunun ne olduğunu, nasıl tezahür ettiğini ve bu durumla karşılaşıldığında hangi yasal ve kurumsal yollara başvurulabileceğini açıklamayı amaçlamaktadır.

Mobbing, en genel tanımıyla, bir veya birden fazla kişi tarafından başka bir kişiye yönelik olarak gerçekleştirilen, sistematik ve sürekli bir psikolojik şiddet, baskı, taciz, aşağılama ve yıldırma davranışları bütünüdür. Buradaki kilit kelimeler "sistematik" ve "sürekli"dir. Anlık bir öfke patlaması, tek seferlik bir anlaşmazlık veya yapıcı bir eleştiri mobbing olarak kabul edilmez. Mobbing, belirli bir hedefe yönelmiş, zamanla artan ve kurbanın saygınlığını, psikolojik ve fiziksel sağlığını, mesleki yeterliliğini zedelemeyi amaçlayan kasıtlı bir süreçtir. Temel amacı, mağdurun direncini kırmak, onu işyerinden soyutlamak, pasifize etmek ve nihayetinde istifaya zorlamak veya işten çıkarılmasına zemin hazırlamaktır.

### Mobbing Türleri Nelerdir?

Mobbing, hiyerarşik yapıdaki konumuna göre temelde üç ana kategoriye ayrılır:

1. Dikey Mobbing (Hiyerarşik Mobbing): Bu tür, ast-üst ilişkisi içinde gerçekleşir ve en sık rastlanan mobbing türüdür.
* Üstten Asta Yönelik Mobbing: Yöneticinin veya amirin, yetkisini kötüye kullanarak astına yönelik gerçekleştirdiği psikolojik baskıdır. Sürekli olarak performansını eleştirmek, yerine getiremeyeceği görevler vermek, onu toplum içinde küçük düşürmek, önemli bilgileri saklamak veya projelerden dışlamak gibi davranışları içerir.
* Astan Üste Yönelik Mobbing: Nadir görülse de, bir veya birkaç çalışanın bir araya gelerek yöneticilerini hedef aldığı durumdur. Yöneticinin otoritesini kasıtlı olarak sarsmak, talimatlarına uymamak, hakkında dedikodu yaymak veya onu üst yönetime karşı yetersiz göstermeye çalışmak gibi eylemlerle kendini gösterir.

2. Yatay Mobbing (Eşitler Arası Mobbing): Aynı hiyerarşik seviyede bulunan, benzer yetki ve sorumluluklara sahip çalışanlar arasında yaşanan mobbing türüdür. Bu durum genellikle rekabet, kıskançlık, kişisel anlaşmazlıklar veya grup dışına itme isteğinden kaynaklanır. Kurban hakkında asılsız söylentiler yaymak, işini sabote etmek, sosyal olarak dışlamak (öğle yemeklerine, toplantı sonrası etkinliklere davet etmemek) veya yaptığı işi sürekli küçümsemek gibi davranışlar yatay mobbinge örnektir.

3. Dolaylı Mobbing (Stratejik Mobbing): Bu türde, baskı doğrudan değil, dolaylı yollarla ve genellikle üst yönetim tarafından planlı bir şekilde uygulanır. Amaç, genellikle işten çıkarmak istenen ancak yasal olarak tazminat ödenmesi gereken bir çalışanı, kendi isteğiyle istifa etmeye zorlamaktır. Çalışanın pozisyonunu anlamsızlaştırmak, yetkilerini elinden almak veya onu pasif bir göreve çekmek gibi yöntemler kullanılır.

### Mobbing Durumunda Nereye Başvurulur?

Mobbinge maruz kaldığını düşünen bir çalışanın izleyebileceği çeşitli yollar bulunmaktadır. En önemli ilk adım, yaşananları somut delillerle belgelemektir.

1. Kanıt Toplama: Yaşanan her olayı tarih, saat, yer ve olaya tanık olan kişilerle birlikte detaylı bir şekilde not etmek kritik öneme sahiptir. Mobbing içeren e-postalar, mesajlar, yazılı talimatlar ve diğer belgeler mutlaka saklanmalıdır. Güvenilir iş arkadaşlarının tanıklığı da önemli bir delil toplama yöntemidir.

2. Kurum İçi Başvuru Yolları:
* İnsan Kaynakları (İK) Departmanı: Çoğu büyük şirkette, bu tür şikayetleri değerlendirmekle sorumlu olan İK departmanları veya etik kurullar bulunur. İlk olarak buraya yazılı bir dilekçe ile başvurmak, sürecin resmi olarak başlamasını sağlar.
* Üst Yönetim: Eğer mobbingi uygulayan kişi doğrudan amir değilse, bir üst yöneticiye durumu bildirmek bir çözüm olabilir.

3. Resmi ve Yasal Başvuru Kanalları:
* ALO 170: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın iletişim hattı olan ALO 170, mobbing konusunda danışmanlık hizmeti sunar ve şikayetleri kayda alır. Bu hat üzerinden psikolojik ve hukuki destek hakkında bilgi alınabilir.
* Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK): İşyerinde ayrımcılık temelli psikolojik taciz iddiaları için TİHEK'e başvurulabilir.
* Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık): Kamu kurumlarında çalışanlar, mobbing iddiaları için bu kuruma başvurabilirler.
* İş Mahkemeleri: Tüm iç ve idari yollar denendikten veya doğrudan yasal süreç başlatılmak istendiğinde, İş Mahkemelerine dava açılabilir. Mobbing nedeniyle uğranılan maddi ve manevi zararlar için bir tazminat davası açma hakkı bulunmaktadır. Bu süreçte bir avukattan destek almak, davanın doğru bir şekilde yürütülmesi için hayati önem taşır.

Sonuç olarak mobbing, bireyin çalışma hakkını ve onurunu hedef alan ciddi bir suçtur. Bu durumla mücadelede en etkili silah, bilinçlenmek, süreci doğru bir şekilde belgelemek ve yasal hakları sonuna kadar kullanmaktır. Sağlıklı bir çalışma kültürü oluşturmak, sadece mağdurun değil, tüm işveren ve çalışanların ortak sorumluluğundadır.

Yorum Bırak



Search

Kategoriler