Kübizm Nedir Temsilcileri ve Özellikleri Nelerdir?
Eylül 21, 2024 - Okuma süresi: 9 dakika
Kübizm: Çok Boyutluluğun Sanat Dili
Empresyonizme Karşı Bir Tepki: Kübizm
Kübizm, 20. yüzyılın başlarında İspanyol ressam Pablo Picasso tarafından başlatılan ve “çok boyutluluk” anlamını taşıyan bir sanat akımı olarak doğmuştur. Bu akım, öncelikle resim sanatında kendine yer bulmuş, ardından edebiyat dünyasında da etkisini göstermeye başlamıştır. Kübizm, empresyonizme (izlenimciliğe) bir karşı çıkış olarak şekillenmiş ve sanatın sadece yüzeysel değil, derinlikli ve çok boyutlu bir biçimde ele alınabileceğini savunmuştur.
Kübizmin Temel Fikirleri
Kübist sanatçılar, bir nesnenin yalnızca görünen yüzeyini değil, aynı zamanda görünmeyen yanlarını da eserlerine yansıtarak, objeleri üç boyutlu bir perspektifte tasvir etmeye çalışmışlardır. Bu çok boyutlu yaklaşım, sanatın sadece bir gözle bakılarak değil, her açıdan hissedilerek anlaşılabileceğini ortaya koymuştur.
Kübizmin Özellikleri
- Kübist sanatçılar, eserlerinde yalnızca dış görünüşü değil, aynı zamanda duyguları da betimleme arayışına girmişlerdir. Böylece sadece gözle görülen değil, kalple hissedilen her şey sanatın bir parçası haline gelmiştir.
- Onlar için söylenmemiş ya da gösterilmemiş gerçekler büyük bir keşif alanıydı. Bu yüzden gerçeklik, yüzeyde görünenle sınırlı değildi; nesnelerin özünü yakalamaya çalıştılar.
- Eşyanın sadece dış yüzeyini değil, onun derinliklerinde saklı olan özü de sanatın konusu haline geldi. Sanatçılar, olayları ve duyguları harmanlayarak izleyiciyi hem düşünsel hem de duygusal bir yolculuğa çıkardılar.
- Kübizm, bir varlığı ele alırken onun geçmişini, geleceğini, içsel boyutunu ve duygusal yanlarını bir arada sunmayı hedefleyen bir akımdır. Sanatçılar, varlığı tüm boyutlarıyla kucaklamaya çalışmıştır.
- Nesneler, bu akımda genellikle geometrik şekiller kullanılarak anlatılır. Doğanın doğal haliyle değil, sanatçının zihninde canlandırdığı ve yeniden şekillendirdiği haliyle eserlerde yer alır.
- Kübist edebiyatçılar, olaylar ve duyguları iç içe geçirerek, farklı zamanlarda ve yerlerde gerçekleşen olayları tek bir anda ele almışlardır. Bu durum, eserlerin karmaşık yapısını oluşturmuştur.
- İzlenimcilik ile aralarındaki temel fark, kübistlerin bilim yerine sanatı ön planda tutarak, sanat yoluyla gerçekliğe ulaşmayı hedeflemeleridir.
- Kübist sanatçılar, bir manzarayı ya da olayları önce parçalara ayırıp, ardından kendi duygusal perspektiflerine göre bu parçaları yeniden birleştirerek farklı bir bütünlük oluşturmuşlardır. Bu bütünlük, nesnenin gerçekteki hali değil, sanatçının kişisel duyumlarının bir yansımasıdır.
- Kübist sanatçılar, doğayı olduğu haliyle yansıtmanın sanatçıya fazla bir rol bırakmayacağına inanmışlardır. Bu yüzden var olanı önce parçalayıp, sonra yeniden birleştirerek, sanatı daha özgün bir hale getirmeye çalışmışlardır.
- 1910 ile 1914 yılları arasında etkisini güçlü bir şekilde hissettiren kübizm, sonraki yıllarda etkisini kaybetmeye başlamıştır.
Başlıca Kübist Sanatçılar
Kübizm, sanat dünyasında derin izler bırakmış ve birçok büyük sanatçı bu akımın etkisi altında eserler vermiştir. Jakob, Salmon, Costeau, Apollinaire edebiyatta kübizmin öncülerinden sayılırken, Picasso, resim sanatında kübizmin en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilir.
Kübizm, sanat dünyasında sadece bir akım değil, çok boyutlu düşünmenin ve görmenin bir aracı olarak kabul edilmiştir. Picasso ve diğer büyük sanatçılar, eserlerinde doğayı ve insanı farklı bir gözle yorumlayarak, izleyiciye alışılmadık bir bakış açısı sunmayı başarmışlardır. Bu yönüyle kübizm, sanata yeni bir soluk getirmiş ve kalıcı bir miras bırakmıştır.
Kübizm Nedir?
Kübizm, 20. yüzyılın başlarında Fransa’da ortaya çıkan ve modern sanatın en etkili akımlarından biri olan bir sanat hareketidir. Bu akım, gerçekliği geometrik şekillerle analiz edip yeniden kurgulama amacı taşır. Kübist sanatçılar, dünyayı farklı açılardan incelemeye, nesneleri parçalayarak onları yeniden bir araya getirmeye çalışmışlardır. Geleneksel perspektif kurallarını yıkarak, çoklu bakış açısını aynı anda tek bir düzlemde yansıtmayı amaçlamışlardır.
Kübizmin kurucuları arasında İspanyol ressam Pablo Picasso ve Fransız ressam Georges Braque yer alır. Kübizm, özellikle resim sanatında büyük bir devrim yaratmış, ardından heykel, edebiyat, mimarlık ve hatta müzik gibi farklı sanat dallarını da etkilemiştir.
Kübizmin Temel Özellikleri
- Çoklu Bakış Açıları: Kübist sanatçılar, nesneleri birden fazla açıdan görmek ve aynı kompozisyonda bu farklı açılardan sunmak isterler. Bu yüzden bir nesne veya figür, aynı anda birden fazla açıdan görünebilir.
- Geometrik Şekiller: Nesneler ve figürler basitleştirilerek küp, silindir, koni ve diğer geometrik şekillerle ifade edilir. Nesneler, gerçekçi biçimlerden uzaklaşarak soyutlanır.
- Düzlemsel Parçalama: Kübizm, nesneleri parçalayarak düzlemler halinde sunar. Bu, figürlerin ve nesnelerin iki boyutlu tuvale daha soyut bir şekilde aktarılmasını sağlar.
- Renk Kullanımı: Kübizmin erken dönemlerinde sanatçılar daha sınırlı bir renk paleti kullanmışlardır. Kahverengi, gri ve yeşil gibi tonlar ağırlıktadır. Sonraki dönemlerde renkler daha özgür ve canlı hale gelmiştir, özellikle Sentetik Kübizm döneminde kolaj ve renklerin daha canlı kullanımı öne çıkmıştır.
- Geleneksel Perspektifin Yıkılması: Kübizm, Rönesans’tan bu yana kullanılan geleneksel perspektif kurallarını reddetmiştir. Tek bir bakış açısı yerine çoklu bakış açılarını kullanarak, perspektifi parçalayıp yeniden yapılandırmıştır.
- Soyutlama: Kübizm, nesneleri tamamen soyutlamadan onları tanınabilir şekilde temsil eder. Ancak bu temsil, geleneksel gerçekçilikten uzaktır. Nesneler parçalanmış ve yeniden düzenlenmiştir, ancak figürlerin özleri hala algılanabilir.
Kübizmin Dönemleri
- Analitik Kübizm (1907-1912): Kübizmin ilk evresi olarak bilinir. Bu dönemde sanatçılar nesneleri küçük parçalar halinde analiz ederler ve bir nesnenin farklı yönlerini aynı anda sunmaya çalışırlar. Renk paleti genellikle sınırlıdır ve şekiller çok daha soyuttur. Ana temsilcileri Pablo Picasso ve Georges Braque’tır.
- Sentetik Kübizm (1912-1914): Bu dönem, Analitik Kübizm’in daha ileri bir evresidir. Sentetik Kübizm’de sanatçılar artık yalnızca nesneleri parçalara ayırmakla kalmaz, aynı zamanda kolaj gibi farklı malzemeler kullanarak onları yeniden inşa ederler. Renkler daha canlı hale gelir ve kompozisyonlar daha dekoratiftir.
Kübizmin Temsilcileri
- Pablo Picasso: Kübizmin kurucularından biri olan İspanyol ressam, bu akımın en tanınmış sanatçılarındandır. Picasso, eserlerinde nesneleri, figürleri ve insan bedenini geometrik şekillerle parçalayıp yeniden bir araya getirerek çoklu bakış açılarıyla göstermiştir. Kübizmin en ikonik eserlerinden biri olan Avignonlu Kızlar (Les Demoiselles d’Avignon), sanat tarihinin en devrimci yapıtlarından biridir.
- Georges Braque: Kübizmin diğer kurucusu olan Braque, Picasso ile birlikte Analitik Kübizm’i geliştirmiştir. Onun eserlerinde sade ve geometrik formlar, sınırlı bir renk paletiyle bir araya getirilmiştir. Braque’nin eserleri genellikle günlük nesneleri soyut ve parçalanmış biçimde ele alır.
- Juan Gris: İspanyol ressam, kübizmin en önemli isimlerinden biridir. Gris, özellikle Sentetik Kübizm döneminde eserler üretmiş ve renk kullanımını daha canlı ve zengin bir şekilde uygulamıştır.
- Fernand Léger: Léger, kübizmin geometrik anlayışını daha endüstriyel ve mekanik bir estetikle birleştiren bir sanatçıdır. Eserlerinde makineler, şehir yaşamı ve modern hayatı eleştirmiştir
Yorumlar
20. yüzyılın başlarında sanat dünyasını kökünden sarsan ve modern sanatın temellerini atan en devrimci akımlardan biri olan Kübizm, nesneleri ve figürleri geleneksel perspektif kurallarının dışına çıkarak yeniden yorumlayan bir sanat anlayışıdır. Pablo Picasso ve Georges Braque tarafından 1907-1908 yıllarında Paris'te geliştirilen bu akım, Rönesans'tan beri süregelen tek noktalı perspektif ilkesini yıkarak, sanatın temsil yeteneğini sorgulamıştır. Kübizm, bir nesnenin sadece görünen yüzünü değil, tüm yüzeylerini aynı anda tuvale yansıtmayı hedefler.
### Kübizm'in Temel Özellikleri
Kübizm'in sanata getirdiği en büyük yenilik, nesneleri ve figürleri parçalara ayırıp yeniden birleştirmesidir. Bu yaklaşımın temelinde yatan özellikler şunlardır:
1. Çoklu Bakış Açısı (Simultane Perspektif): Kübist sanatçıların en belirgin özelliğidir. Geleneksel sanatta bir nesneye tek bir noktadan bakılırken, Kübizm'de bir obje aynı anda hem önden, hem yandan hem de üstten görülebilir. Sanatçı, adeta nesnenin etrafında 360 derece dönerek elde ettiği tüm görüntüleri tek bir yüzeyde, iki boyutlu bir düzlemde birleştirir. Bu, zaman ve mekân algısını parçalayan radikal bir yaklaşımdır.
2. Geometrikleştirme: Akımın adı, eleştirmen Louis Vauxcelles'in Braque'ın bir eserindeki manzaraları "küçük küpler"e benzetmesinden gelir. Kübist sanatçılar, doğadaki her şeyi temel geometrik formlara (küp, koni, silindir, küre) indirgerler. Bu yaklaşım, büyük ölçüde post-empresyonist ressam Paul Cézanne'ın "doğayı geometrik formlarla resmetme" fikrinden ilham almıştır. Cézanne, Kübizm'in babası olarak kabul edilir.
3. Sınırlı ve Monokromatik Renk Paleti: Özellikle akımın ilk dönemi olan Analitik Kübizm'de renkler ikinci plandadır. Sanatçılar, form ve yapıyı vurgulamak için genellikle kahverengi, gri, bej ve toprak tonlarından oluşan monokromatik bir palet kullanmışlardır. Renklerin duygusal etkisinden arındırılmış bu eserlerde asıl odak, nesnenin analitik olarak parçalanması ve yeniden inşasıdır.
4. Yüzeyin Düzleştirilmesi ve Derinliğin Reddi: Kübizm, tuvalde üç boyutlu bir yanılsama yaratma çabasını tamamen reddeder. Işık-gölge (chiaroscuro) oyunları ve perspektif kuralları terk edilir. Figür ve fon iç içe geçer, her şey tuvalin yüzeyinde, iki boyutlu bir düzlemde var olur. Bu, resmin bir pencere değil, kendi kuralları olan bir nesne olduğu fikrini güçlendirmiştir.
### Kübizm'in Evreleri
Kübizm, kendi içinde iki ana döneme ayrılır:
* Analitik Kübizm (1908-1912): Bu dönem, nesnelerin parçalanıp analiz edildiği, "kırma" ve "çözümleme" evresidir. Eserler oldukça karmaşık ve neredeyse soyut bir görünüme sahiptir. Renk paleti son derece sınırlıdır. Picasso'nun "Portre of Daniel-Henry Kahnweiler" (1910) ve Braque'ın "Keman ve Palet" (1909) adlı eserleri bu dönemin en iyi örneklerindendir. Sanatçı, nesneyi zihninde parçalara ayırır ve bu parçaları geometrik bir düzen içinde tuvale yeniden yerleştirir.
* Sentetik Kübizm (1912-1919): Bu dönemde ise "birleştirme" ve "inşa etme" ön plandadır. Analitik Kübizm'in karmaşıklığı yerini daha basit, daha renkli ve daha okunaklı formlara bırakır. Bu dönemin en büyük yeniliği kolaj tekniğinin sanata dahil edilmesidir. Picasso ve Braque, resimlerine gazete kağıdı, duvar kağıdı, ip gibi gündelik malzemeleri yapıştırarak sanat ile hayat arasındaki sınırları bulanıklaştırmışlardır. Picasso'nun "Still Life with Chair Caning" (1912) adlı eseri, ilk sanatsal kolaj örneği olarak kabul edilir.
### Kübizm'in Önemli Temsilcileri
* Pablo Picasso (1881-1973): Kübizm'in kurucusu ve en tanınmış ismidir. Akımı başlatan eser olarak kabul edilen "Avignonlu Kızlar" (Les Demoiselles d'Avignon, 1907), geleneksel güzellik anlayışını ve perspektifi yıkan, modern sanatın manifestosu niteliğindedir.
* Georges Braque (1882-1963): Picasso ile birlikte Kübizm'i geliştiren diğer öncüdür. Özellikle Analitik Kübizm döneminde Picasso ile o kadar yakın çalışmışlardır ki eserlerini ayırt etmek zordur. Kolaj tekniğini de ilk kullananlardandır.
* Juan Gris (1887-1927): Kübizm'in üçüncü büyük ismi olarak kabul edilir. Analitik Kübizm'den sonra akıma katılmış ve özellikle Sentetik Kübizm döneminde önemli eserler vermiştir. Gris'in Kübizm'i, Picasso ve Braque'a göre daha renkli, daha lirik ve daha sistemli bir yapıya sahiptir.
Kübizm, yalnızca bir resim akımı olmanın ötesinde, 20. yüzyıl sanatının yönünü değiştirmiş, Fütürizm, Konstrüktivizm ve Orfizm gibi pek çok soyut sanat akımına ilham kaynağı olmuştur. Nesneye bakışı, temsil biçimlerini ve sanatın doğasını sorgulayarak kendisinden sonraki tüm sanat anlayışlarını derinden etkilemiştir.
20. yüzyılın başlarında sanat dünyasında bir deprem etkisi yaratan Kübizm, geleneksel perspektif ve temsil anlayışını kökünden sarsan devrimci bir sanat akımıdır. Rönesans'tan beri süregelen, nesnelerin tek bir sabit bakış açısından üç boyutlu bir yanılsama ile tuvale aktarılması kuralını yıkan Kübizm, bir nesnenin farklı açılardan görünen yüzeylerini aynı anda, iki boyutlu bir düzlemde birleştirerek sunmayı hedefler. Bu akımın temel felsefesi, nesneyi sadece gördüğümüz gibi değil, bildiğimiz ve zihnimizde canlandırdığımız gibi resmetmektir. Bu yönüyle Kübizm, sanatın doğayı taklit etme zorunluluğundan kopuşunun en önemli adımlarından biridir.
Bu devrimin arkasındaki ilham kaynaklarının başında, "doğayı silindir, küre ve koni ile betimlemek" gerektiğini söyleyen post-empresyonist ressam Paul Cézanne gelir. Cézanne'ın nesnelerin temel geometrik yapılarına odaklanması ve mekanı farklı açılardan bir araya getirme denemeleri, Kübizm'in kurucuları için bir başlangıç noktası olmuştur.
### Kübizm'in Temel Özellikleri
Kübizm'in estetik anlayışını ve sanata getirdiği yenilikleri birkaç temel özellikte toplamak mümkündür:
1. Geometrik Formlara İndirgeme: Akımın en belirgin özelliği, adından da anlaşılacağı gibi, nesnelerin ve figürlerin küp, silindir, koni gibi temel geometrik formlara ayrıştırılmasıdır. Bu, sanatçının nesnenin özündeki yapısal formu yakalama arayışının bir sonucudur.
2. Çoklu Bakış Açısı (Eş Zamanlılık): Kübist bir esere bakıldığında, bir portrenin hem profilden hem de önden görünümünün aynı anda resmedildiği fark edilebilir. Bu çoklu bakış açısı ilkesi, zaman ve mekan algısını tek bir anda birleştirerek, nesnenin daha bütünsel ve "gerçek" bir temsilini yaratma amacını taşır. Sanatçı, nesnenin etrafında dönerek elde ettiği tüm görsel veriyi tek bir yüzeyde sentezler.
3. Sınırlı Renk Paleti: Özellikle akımın ilk döneminde, sanatçılar form ve yapıya odaklanabilmek için rengin duygusal etkisini en aza indirmişlerdir. Bu nedenle eserlerde genellikle kahverengi, gri, bej ve toprak tonlarından oluşan monokromatik bir renk paleti hakimdir. Renk, nesnenin yapısını gölgede bırakmamalıdır.
4. Perspektifin Reddi ve Düzleştirilmiş Mekan: Geleneksel Batı sanatının temel taşı olan çizgisel perspektif tamamen terk edilir. Nesneler ve arka plan iç içe geçer, derinlik hissi ortadan kalkar ve resim yüzeyi düzleştirilmiş bir kompozisyon halini alır.
### Kübizm'in Dönemleri ve Temsilcileri
Kübizm, kendi içinde iki ana döneme ayrılır. Bu hareketin öncüleri ve kurucuları ise tartışmasız bir şekilde Pablo Picasso ve Georges Braque'tır.
* Analitik Kübizm (1909-1912): Bu dönem, nesnelerin en ince ayrıntısına kadar "analiz edildiği" ve geometrik parçalara ayrıştırıldığı evredir. Kompozisyonlar oldukça karmaşık, parçalanmış ve neredeyse soyut bir görünüme sahiptir. Renk paleti son derece sınırlıdır. Braque'ın keman ve mandolin serileri ile Picasso'nun portreleri bu dönemin en iyi örneklerindendir. Amaç, nesnenin tüm yapısal unsurlarını tuvale dökmektir.
* Sentetik Kübizm (1912-1919): Bu dönemde sanatçılar, parçalanmış formları daha basit, renkli ve büyük geometrik şekillerle yeniden "sentezlemeye" başlarlar. Bu evrenin en büyük yeniliği, sanata resim dışı malzemelerin dahil edilmesidir. Kolaj tekniği bu dönemde ortaya çıkmıştır. Gazete kağıdı, kumaş parçaları, duvar kağıdı gibi gündelik nesneler tuvale yapıştırılarak hem gerçeklik hem de temsil arasındaki ilişki sorgulanmıştır. Picasso'nun "Gitar, Müzik Defteri ve Bardak" gibi eserleri bu dönemin ruhunu yansıtır.
Picasso ve Braque'ın yanı sıra, akıma sonradan katılan ancak önemli katkılar sunan Juan Gris, Kübizm'i daha renkli ve sistematik bir dille yorumlayarak "üçüncü büyük Kübist" olarak anılmıştır. Fernand Léger ise makine estetiğini ve endüstriyel formları Kübist bir dille yorumlayarak "Tübrizm" olarak adlandırılan kendi özgün tarzını yaratmıştır.
Sonuç olarak Kübizm, sadece bir resim stili değil, 20. yüzyıl sanatını ve düşünce yapısını derinden etkileyen bir manifestodur. Picasso'nun 1907 tarihli Avignonlu Kızlar (Les Demoiselles d'Avignon) adlı eseriyle fitilini ateşlediği bu akım, sanatın görüneni kopyalamak yerine, zihinsel bir süreci ve kavramsal bir gerçekliği ifade edebileceğini kanıtlayarak kendisinden sonra gelen Fütürizm, Konstrüktivizm ve Soyut Sanat gibi birçok akımın da yolunu açmıştır.
Yorum Bırak