Fiillerde kip, bir fiilin zaman ve anlam özelliklerine göre aldığı eklerle farklı biçimlere girmesine verilen isimdir. Fiil kök veya gövdelerine eklenen kip ekleri, fiilin hangi zaman diliminde gerçekleştiğini veya fiilin anlamını belirtir. Kipler, genel olarak iki ana gruba ayrılır: haber kipleri ve dilek kipleri. Burada haber kiplerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Görülen geçmiş zaman kipinde, fiil eylemi konuşulmadan önce gerçekleşmiştir ve bu fiil, anlatıcı tarafından gözlemlenmiştir. Bu kipte fiil kök veya gövdesine -di/-dı/-du/-dü/-tı/-ti/-tu/-tü ekleri eklenir.
Örnekler:
Görülen geçmiş zaman kipinin örnekleri, öznenin eylemi gözlemlemiş olduğunu gösterir.
Duyulan geçmiş zaman kipinde, fiil eylemi konuşulmadan önce gerçekleşmiş ancak anlatıcı bu eylemi gözlemlememiştir. Eylemin bilgi sahibi olduğu kişi tarafından başkasından öğrenildiğini veya duyulduğunu belirtir. Bu kipte fiil kök veya gövdesine -miş/-mış/-muş/-müş ekleri eklenir.
Örnekler:
Duyulan geçmiş zaman kipinde, fiil, anlatıcının gözlemi dışında başkalarından edinilen bilgiye dayanır.
Şimdiki zaman kipinde, fiil konuşulma anında gerçekleşmektedir. Fiil kök veya gövdesine -yor eki getirilir.
Örnekler:
Şimdiki zaman kipinde fiil, konuşma anında yapılan eylemi belirtir.
Gelecek zaman kipinde, fiil konuşulduktan sonra gerçekleşecek bir eylemi ifade eder. Fiil kök veya gövdesine -ecek/-acak ekleri eklenir.
Örnekler:
Gelecek zaman kipinde, fiil gelecekteki bir eylemi gösterir.
Geniş zaman kipinde, fiil her zaman yapılan, yapılmakta olan veya yapılacak olan bir eylemi ifade eder. Fiil kök veya gövdesine -r eki getirilir.
Örnekler:
Geniş zaman kipinde, fiil genellikle düzenli olarak yapılan eylemleri veya genel doğruları anlatır.