Guy de Maupassant, 5 Ağustos 1850 tarihinde Parisli bir borsa oyuncusunun oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Babası Gustave ve edebiyat meraklısı burjuva annesi Laure’nin boşanması, onun gençlik döneminde önemli etkiler yaratmıştır. İlk eğitimini yaşadığı kırsal kasabada bir kilisede almış, bu dönemde dine karşı olumsuz düşünceler geliştirmiştir. İlahiyat okuluna gönderilse de oradan kovulması, edebiyat yolculuğunun başlangıcını işaret eder. Rousen Lisesi’nde eğitimine devam ederken, şiir yazmaya yönelmiştir.
Maupassant, Tanrı’ya inanmadığı gibi, onun varlığını inkâr eden bir tutum sergilemiştir. Dine bir aldatmaca gözüyle bakarak, evreni de kör ve bilinmez güçlerin zincirinden kurtulması olarak görmüştür. Ülkesi Prusya ile savaştıktan sonra Denizcilik Bakanlığı’nda çalışmaya başlaması, onun edebi hayatına önemli katkılarda bulunmuştur. Bu dönemde, edebiyat dünyasının önde gelen isimlerinden Gustave Flaubert ile tanışmış, onun rehberliğinde İvan Turgenyev ve Emile Zola gibi yazarlarla da bağlantı kurarak natüralizm akımına dair derinlemesine bir anlayış geliştirmiştir.
Maupassant, edebi kariyerinin en verimli dönemini 1880-1891 yılları arasında yaşamıştır. Bu süre zarfında yaklaşık 300 öykü ve 6 roman yayımlamıştır. Şiir alanında beklenen başarıyı elde edemediği için öykü ve romana yönelmiştir. Flaubert’in tavsiyesi doğrultusunda kısa öykücülükte kendine özgü bir üslup geliştiren Maupassant, etkili öykülerini 1881-1886 yılları arasında yazmıştır. Son dönem romanlarında sosyete dünyasının yaşantılarına odaklanmış, seyahat ettiği İngiltere, İtalya ve Cezayir gibi yerlerden ilham alarak yeni eserler kaleme almıştır.
| Eser Adı | Yayın Yılı | Tür |
|---|---|---|
| Ay Işığı | 1883 | Öykü |
| Kartopu | 1882 | Öykü |
| Tombalak | 1880 | Öykü |
| Güzel Dost | 1885 | Roman |
| Bir Hayat | 1883 | Roman |
Maupassant, kırsal kesimde yaşayan köylülerden burjuvalara, bürokratlardan büyük mülk sahiplerine kadar her sınıfın insanını eserlerinde ustalıkla tasvir etmiştir. Anlaşılır ve yalın bir anlatımı tercih eden yazar, gözlem ve üslup unsurlarını büyük bir uyum içerisinde kullanmıştır. Natüralizmin etkisiyle, karakterlerini yaşadıkları yerlerle bütünleştirerek zenginleştirmiştir. Öyküleri, “Maupassant tarzı olay hikâyesi” adını alacak kadar ilgi çekici ve sürükleyici olup, genellikle merak unsuru etrafında şekillenmiştir.
Genç yaşlardan beri sürekli baş ağrısı çekmesi, Maupassant’ta derin bir hasar oluşturmuştur. Ömrünün sonlarına doğru kendini büyük bir boşlukta hisseden yazar, 1892 yılında akıl sağlığını yitirerek intihara teşebbüs etmiştir. Umutla çıktığı deniz yolculuğu da onun iyileşmesini sağlamamıştır. Nihayetinde, 1893 yılında 42 yaşındayken Paris’te hayatını kaybetmiş ve Montparnasse Mezarlığı’na defnedilmiştir. Kısa yaşamına birçok eser sığdıran Maupassant, edebiyat dünyasında önemli bir yer edinmiştir.
Guy de Maupassant, eserleriyle edebiyat dünyasında iz bırakmış bir yazar olarak hafızalarda kalmıştır. İşte bazı önemli eserleri:
Guy de Maupassant hayatı, Guy de Maupassant kimdir, Guy de Maupassant eserleri.
Yorumlar
19. yüzyıl Fransız edebiyatının en parlak ve en trajik figürlerinden biri olan Guy de Maupassant, modern kısa öykünün kurucularından biri olarak kabul edilir. Eserlerinde sergilediği acımasız bir gerçekçilik, keskin gözlem gücü ve insan doğasının karanlık yönlerine dair derin bir kavrayışla, döneminin toplumsal ve ahlaki yapısını büyük bir ustalıkla tasvir etmiştir. Kısa ama son derece üretken yaşamı, edebi dehası kadar dramatik sonuyla da dikkat çeker.
Maupassant'ın hayatını ve sanatını anlamak için, onu şekillendiren iki temel unsuru göz önünde bulundurmak gerekir: Annesi Laure Le Poittevin ve manevi babası, edebi ustası Gustave Flaubert. Annesi, Flaubert'in yakın arkadaşı olan ve edebiyata derin bir tutku duyan entelektüel bir kadındı. Maupassant'a edebiyat sevgisini aşılayan ve onu erken yaşlardan itibaren yazmaya teşvik eden de annesi olmuştur. Babasıyla mutsuz bir evlilik sürdüren ve sonunda ondan ayrılan annesinin bu durumu, Maupassant'ın eserlerinde sıkça işlediği kadın karakterlerin trajedileri ve evlilik kurumuna yönelik karamsar bakış açısı üzerinde etkili olmuştur.
Gençlik yıllarında hukuk eğitimi almış ve bir süre memur olarak çalışmış olsa da, Maupassant'ın asıl tutkusu her zaman edebiyat olmuştur. Hayatındaki en büyük dönüm noktası, Flaubert'in onu edebi bir çırak olarak kanatları altına almasıdır. Flaubert, Maupassant'a sadece yazma tekniğini değil, aynı zamanda bir yazarın sahip olması gereken disiplini, gözlem yeteneğini ve en önemlisi, "doğru kelime"yi (le mot juste) bulma arayışını öğretmiştir. Yıllarca Flaubert’in eleştirileriyle pişen Maupassant, ustasının onayını almadan hiçbir eserini yayımlamamıştır. Bu zorlu çıraklık süreci, onun üslubunu rafine etmiş ve onu gereksiz süslemelerden arındırılmış, keskin ve doğrudan bir anlatıma yöneltmiştir.
Maupassant'ın edebiyat sahnesine görkemli çıkışı, Émile Zola'nın öncülüğünde bir grup natüralist yazarın Fransa-Prusya Savaşı temalı öykülerini bir araya getirdiği "Médan Geceleri" (Les Soirées de Médan) adlı derlemede yer alan "Tombalak" (Boule de Suif) adlı öyküsüyle olmuştur. Bu öykü, bir grup burjuvanın savaş sırasında bir posta arabasında yolculuk yaparken, aralarındaki "Tombalak" lakaplı fahişeye karşı sergiledikleri ikiyüzlülüğü ve ahlaki çöküntüyü gözler önüne serer. Eser, yayımlandığı anda bir başyapıt olarak kabul edilmiş ve Maupassant'ı bir gecede Fransa'nın en tanınmış yazarlarından biri yapmıştır. "Tombalak", Maupassant'ın tüm edebi kariyerinin bir özeti gibidir: toplumsal eleştiri, karakterlerin psikolojik derinliği ve acımasız bir ironi.
Bu başarının ardından Maupassant, memuriyet hayatını bırakarak kendini tamamen yazmaya adadı ve inanılmaz bir üretkenlikle on yıl içinde 300'den fazla öykü, altı roman, üç gezi kitabı ve çok sayıda makale kaleme aldı. Öyküleri, onun edebi dehasının en saf halini yansıtır. Normandiya köylülerinin basit ama trajik hayatlarından, Paris bürokrasisinin sıkıcı ve anlamsız döngüsüne, burjuvazinin ahlaki yozlaşmasından savaşın getirdiği yıkıma kadar geniş bir yelpazede konuları ele almıştır. "Gerdanlık" (La Parure) gibi öykülerinde küçük bir hatanın bir ömrü nasıl mahvedebileceğini gösterirken, "Ay Işığı" (Clair de lune) gibi eserlerinde insan ruhunun beklenmedik anlardaki dönüşümünü inceler.
Romanları arasında en bilineni ve en güçlüsü şüphesiz "Bel-Ami"dir. Bu roman, hırslı, yakışıklı ama ahlaki olarak tamamen çürümüş bir genç olan Georges Duroy'un, kadınları ve gazeteciliği bir basamak olarak kullanarak Paris'in en tepesine tırmanışının hikayesidir. "Bel-Ami", 19. yüzyıl Paris'inin para, güç ve cinsellik etrafında dönen kirli ilişkiler ağını, medya ve siyaset arasındaki yozlaşmış bağlantıları cesurca ortaya koyan, güncelliğini asla yitirmeyen bir toplumsal eleştiri başyapıtıdır. Diğer önemli romanları "Bir Hayat" (Une Vie), bir kadının masum hayallerinin hayatın acı gerçekleriyle nasıl yıkıldığını anlatan karamsar bir eserken; "Pierre ve Jean", aile içi sırlar ve kıskançlık üzerine yoğunlaşan derinlikli bir psikolojik romandır.
Maupassant'ın edebi üslubunun temelinde natüralizm ve realizm akımları yatar. Ancak o, Zola gibi bilimsel bir determinizme saplanmak yerine, olayları ve karakterleri bir fotoğrafçı soğukluğu ve nesnelliğiyle, yargılamadan okuyucuya sunar. Anlatımı sade, açık ve ekonomiktir. Birkaç cümleyle bir karakterin tüm psikolojisini veya bir mekanın atmosferini çizebilme yeteneği eşsizdir. Eserlerinin geneline hakim olan temel duygu ise derin bir karamsarlıktır. Schopenhauer felsefesinden derinden etkilenen Maupassant için hayat, anlamsız bir tesadüfler zinciridir ve insan, temel içgüdülerinin (açlık, cinsellik, hırs) esiri olan zavallı bir yaratıktır.
Bu karamsarlık, Maupassant'ın kişisel yaşamının trajedisiyle daha da derinleşmiştir. Gençliğinde kaptığı frengi hastalığı, hayatının son on yılında hem fiziksel hem de zihinsel sağlığını hızla bozmuştur. Sürekli baş ağrıları, görme bozuklukları ve en kötüsü, şiddetli halüsinasyonlar ve paranoya nöbetleri yaşamaya başlamıştır. Bu dönemde yazdığı "Horla" (Le Horla) gibi fantastik öyküler, aslında kendi zihninin parçalanışının, aklını kaybetme korkusunun birer yansımasıdır. Görünmez bir varlık tarafından ele geçirildiğini düşünen bir adamın günlüğünden oluşan bu öykü, deliliğin sınırlarında gezinen bir zihnin en ürkütücü portrelerinden biridir.
Sonunda akıl sağlığını tamamen yitiren Maupassant, bir intihar girişiminin ardından akıl hastanesine kapatılmış ve 1893 yılında, henüz 43 yaşındayken hayata veda etmiştir. Kısa ömrüne rağmen bıraktığı miras, onu dünya edebiyatının ölümsüzleri arasına sokmuştur. O, sadece bir dönemin tanığı değil, aynı zamanda insan ruhunun en karanlık ve en karmaşık dehlizlerine inmekten çekinmeyen cesur bir yazardır.
* * *
Guy de Maupassant en iyi eserleri
Maupassant Tombalak özeti
Bel-Ami romanı konusu
Guy de Maupassant natüralizm akımı
Yorum Bırak