Ek Fiil Nedir? Görevleri Nelerdir?

Eylül 7, 2024 - Okuma süresi: 6 dakika

Ek Fiil

Ek fiil, isim ya da isim soylu kelimeleri yüklem yapmak ve basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı hale getirmek için kullanılan bir fiildir. Bu fiil, cümledeki isim soylu kelimelerin yüklem olmasını sağlar ya da fiillere eklenerek onların zaman kiplerini değiştirir.

Ek Fiilin Görevleri

1. İsim Soylu Kelimeleri Yüklem Yapmak:

Ek fiil, isim soylu kelimeleri yüklem yaparken dört farklı kip ekini kullanır:

• Görülen (Bilinen) Geçmiş Zaman: İsimlere -idi eklenerek, onları yüklem yapar. Ek fiil birleşik yazıldığında ünlü düşmesi meydana gelebilir.

  Alperen çalışkan idi. → Alperen çalışkandı.

• Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman: Bu kipte isimlere -imiş eki eklenir.

  Alperen çalışkan imiş. → Alperen çalışkanmış.

• Şart Kipi: İsimlere -ise eklenerek, cümleye koşul anlamı kazandırılır. Ancak ek fiil, bu haliyle cümlede yüklem görevini üstlenmez.

  Hastaysa biraz dinlensin. (hasta ise)

• Geniş Zaman: Geniş zaman kipinde ek fiil, kişi ekleriyle kullanılır. Üçüncü tekil ve çoğul kişilerde ise fiilin geniş zaman biçimi belirginleşir.

  Çalışkanım, çalışkansın, çalışkanız, çalışkansınız.

  Çalışkandır ve çalışkanlardır örneklerinde, geniş zaman anlamı ek fiille sağlanır.

2. Basit Zamanlı Fiilleri Birleşik Zamanlı Yapmak:

Ek fiilin diğer önemli görevi, basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı hale getirmektir. Basit zamanlı fiil, yalnızca bir kip eki alarak çekimlenir, örneğin:

Birleşik zamanlı fiil ise, basit zamanlı fiillere ek fiil eklenerek oluşturulur. Örnek olarak:

Burada “kalkmak” fiiline geniş zaman kipi olan -ar eklenmiş ve daha sonra ek fiil -idi eklenerek birleşik zamanlı hale getirilmiştir.

Birleşik Zaman Kipleri

• Hikaye Birleşik Zaman: Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin -idi hali getirilir.

  Gelmiş-idi-m → gelmiştim

• Rivayet Birleşik Zaman: Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin -imiş hali getirilir.

  Gel-ecek-imiş-im → gelecekmişim

• Koşul Birleşik Zaman: Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin -ise hali eklenir.

  Bil-ecek-ise → bilecekse

Ek Fiilin Olumsuzu

Ek fiilin olumsuzu, değil sözcüğüyle yapılır.

Ek Fiilin Soru Hali

Ek fiilin soru biçimi, mi eki ile yapılır.