Dram Nedir? Dramın Türleri

Ekim 7, 2024 - Okuma süresi: 8 dakika

Dram Nedir?

Dram, hayatın hem acıklı hem de komik yönlerini, olduğu gibi sahnede işleyen bir tiyatro türüdür. 18. yüzyılda trajedi ve komediden farklı olarak ortaya çıkan dram, sahne için yazılmış eserlerdir. Dram, trajedinin kurallarına karşı çıkan ve onun sınırlarını aşan bir tür olarak gelişmiştir. Victor Hugo, “Cromwell” adlı eserinde dramı şu sözlerle tanımlar: “Dramın özü gerçektir. Doğada olduğu gibi sanatta da yüksek ile gülünç bir arada bulunur.”

---

Dramın Özellikleri

• Olaylar tarihin herhangi bir döneminden seçilebildiği gibi, günümüz yaşamından da alınabilir.
• Ulusal konular ve yerli yaşama odaklanmak ön plandadır.
• Acıklı ve komik olaylar yaşamda olduğu gibi birlikte işlenir. Yani trajedi ve komediyi birleştirir.
• “Üç birlik kuralı” (yer, zaman ve olay birliği) zorunlu değildir, bu da dramı trajedi ve komediden ayıran önemli bir özelliktir.
• Dram, hayatın hem güzel hem de çirkin yanlarını bir arada sunar.
• Gerçeklik, dramın merkezinde yer alır ve dram bu anlamda tiyatroya gerçekçiliği getiren türdür.
• Perde sayısı yazara bağlıdır.
• Hem nazım (şiir) hem de düzyazı şeklinde yazılabilir. Manzum olanlar genellikle opera türünde kullanılmıştır.
• Ölüm gibi acı olaylar sahnede doğrudan gösterilebilir.
• Dil halkın anlayabileceği şekilde sade ve anlaşılırdır.
• Kahramanlar hem soylulardan hem de halktan seçilebilir. Yani her sınıftan insan karakter olarak yer alabilir.
• Dram türü, romantizm akımı ile büyük bir gelişme göstermiştir ve bu nedenle dram romantizmin bir ürünü olarak da görülebilir.
• 18. yüzyıldan itibaren trajedi ve komedi dışında kalan tiyatro eserleri dram olarak adlandırılmıştır.
• Günümüzde de tiyatro eserlerine “dram” terimi kullanılarak atıfta bulunulur.
• Melodram, piyes, feeri, trajikomik ve pastoral dramın alt türleri arasında yer alır.

---

Dramın Türleri

1. Burjuva Dramı

Bu dram türü, Fransız filozof Diderot’un trajediye karşı bir tepki olarak geliştirdiği bir türdür. Burjuva dramında, günlük hayatın çatışmaları ve sıradan insanların yaşantıları anlatılır. Gerçekçilik ön plandadır ve olaylar düzyazı şeklinde işlenir. Kahramanlar genellikle orta sınıftan, ama varlıklı bireylerdir ve özel hayatlarındaki gerçeklikle sahneye çıkarlar.

2. Romantik Dram

19. yüzyılda romantizm akımı ile ortaya çıkan bu tür, trajedinin katı kurallarını yıkmayı hedefler. Duygusallık ve lirizm, romantik dramın temel unsurlarıdır. Bu türde, hayatın hem trajik hem de komik unsurları bir arada yer alır. Kahramanlar çoğunlukla halktan seçilir ve her türlü çirkin olay sahnede sergilenebilir. Romantik dramın temel kurallarını ilk kez Victor Hugo, “Cromwell” adlı eserinin ön sözünde açıklamıştır. Shakespeare, bu türün yaygınlaşmasında büyük rol oynamıştır. Goethe ve Schiller gibi Alman yazarlar da romantik dramı geniş kitlelere tanıtmıştır.

3. Çağdaş (Modern) Dram

Romantizm akımının sonrasında gelişen ve günümüze kadar uzanan dram türüdür. Farklı düşünce akımları çerçevesinde kaleme alınan bu tür, modern dram olarak da bilinir. Çağdaş dram, bireyin iç dünyasını, toplumun eleştirisini ve sosyal meseleleri sahneye taşır.

---

Dramın Tarihçesi

Dram türünün ilk örnekleri 16. yüzyılda, William Shakespeare tarafından verilmiştir. Shakespeare, klasik tiyatroda temel kurallar olan “zaman” ve “yer” birliğini kırmış ve daha özgür bir anlatım biçimi geliştirmiştir. Shakespeare’in oyunları, başta Almanya olmak üzere tüm Avrupa’da büyük yankı uyandırmış ve özellikle Fransız romantik yazarları etkilemiştir. Lope de Vega gibi İspanyol yazarlar da dram türünün gelişimine büyük katkılar sağlamıştır.

19. yüzyılda Fransa’da, hayatın trajik ve komik yönlerini birleştirerek işleyen dram türü yaygınlaşmış ve farklı akımların etkisiyle günümüzde de varlığını sürdürmüştür.

---

Dram Örneği: Hernani

---

Hernani:
Henüz gençsiniz ve size bir eş seçmişler…
Bu kişi de amcanız Don Ruy Gomez…
Aragon’un önde gelenlerinden, Kastilya’nın nüfuzlu beylerinden,
Üstün bir kişi, çok zengin…
Tek kusuru yaşı olabilir ama sunduğu mücevherler ve altınlar bunu unutturur, değil mi?
Bense…
Yoksulum, tek mekânım çocukken ormanlardı.
Belki bir gün şanlı geçmişim kanlı bir şekilde ortaya çıkar,
Kınında duran kılıçla birlikte!
Şu an sahip olduğum tek şey; hava, su ve ışık…
Bunu kabul ederseniz ya da dükle evlenmeye karar verirsiniz…
Seçim sizin!

Dona Sol:
Sizinle geleceğim.

Hernani:
Benimle mi? Sert ve acımasız yoldaşlarımın yanına mı?
Cellât, hepsinin ismini ezbere bilir.
İntikam uğruna kılıçları hep kanlıdır.
Adları çeteci olarak anılır…
Ne yazık!

---

Açıklama

Dram türü, trajedi ve komedi arasında bir köprü görevi görür ve her iki türün özelliklerini bir arada barındırır. Yukarıda Victor Hugo’nun Hernani adlı eserinden alınan bu sahne, dramın özelliklerini açıkça gösterir. Olaylar arasında “yer ve zaman” birliği yoktur; karakterler halktan veya soylulardan seçilmiştir. Ayrıca, dil açık ve sade bir şekilde kullanılmıştır.

Dramın diğer tiyatro türlerinden ayrıldığı en önemli özelliklerden biri, trajik ve komik unsurları birleştirmesidir. Hugo, bu kuralı Hernani oyununda da benimsemiş ve izleyiciye trajedi ile komedinin birleştiği bir dünya sunmuştur.