Birleşik Zamanlı (Kipli) Fiiller Nedir? Örnekler

Eylül 12, 2024 - Okuma süresi: 5 dakika

Birleşik Zamanlı (Kipli) Fiiller: Tanım ve Örnekler

Birleşik zamanlı fiiller, birden fazla kip eki almış eylemlerdir. Bu fiiller, basit zamanlı fiillere ek fiilin çeşitli çekim eklerinin eklenmesiyle oluşur. Türkçede, beş farklı haber kipi ve dört farklı dilek-şart kipi bulunur. Bu kiplerin toplamı dokuzdur. Ancak, birleşik zamanlı kipler sadece bazı kiplerin birleşiminden oluşur. Bu nedenle, toplamda dokuz kipten sadece ikisi birleşik zamanlı fiil oluşturur.

Örnekler:

• Senin bana anlattıklarını ben aslında zaten biliyordum.
• Ona sürpriz yapacağımızı öğrenmiş.
• Bu konuda bir şey biliyorsan lütfen açıkla.

Birleşik zamanlı fiiller, kip veya zaman açısından üç ana gruba ayrılabilir:

A. Hikâye Birleşik Zaman

Bu zaman türü, basit kipli fiillere ek fiilin “-di” çekimi getirilerek oluşturulur. Hikâye birleşik zamanlı fiillerde, kip veya zaman ekleri sadece iki çeşit olabilir.

Örnekler:

• Yazmıştı: Yazmış idi / Öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi.
• Yazardı: Yazar idi / Geniş zamanın hikâyesi.
• Yazacaktı: Yazacak idi / Gelecek zamanın hikâyesi.
• Yazaydı: Yaza idi / İstek kipinin hikâyesi.
• Yazsaydı: Yazsa idi / Şart kipinin hikâyesi.
• Yazmalıydı: Yazmalı idi / Gereklilik kipinin hikâyesi.

B. Rivayet Birleşik Zaman

Bu zaman türü, basit kipli fiillere ek fiilin “-miş” çekiminin eklenmesiyle yapılır. Rivayet birleşik zamanlı fiillerde de kip veya zaman ekleri iki çeşit olarak karşımıza çıkar.

Örnekler:

• Yazıyormuş: Yazıyor imiş / Şimdiki zamanın rivayeti.
• Yazacakmış: Yazacak imiş / Gelecek zamanın rivayeti.
• Yazmışmış: Yazmış imiş / Öğrenilen geçmiş zamanın rivayeti.
• Yazaymış: Yaza imiş / İstek kipinin rivayeti.
• Yazsaymış: Yazsa imiş / Şart kipinin rivayeti.
• Yazmalıymış: Yazmalı imiş / Gereklilik kipinin rivayeti.

C. Şart Birleşik Zaman

Bu zaman türü, basit kipli fiillere ek fiilin “-ise” çekiminin eklenmesiyle oluşturulur. Şart birleşik zamanlı fiillerde, kip veya zaman ekleri de iki çeşit olarak belirlenir.

Örnekler:

• Yazıyorsa: Yazıyor ise / Şimdiki zamanın şartı.
• Yazacaksa: Yazacak ise / Gelecek zamanın şartı.
• Yazdıysa: Yazdı ise / Görülen geçmiş zamanın şartı.
• Yazmışsa: Yazmış ise / Öğrenilen geçmiş zamanın şartı.
• Yazarsa: Yazar ise / Geniş zamanın şartı.
• Yazmalıysa: Yazmalı ise / Gereklilik kipinin şartı.

Bu şekilde, Türkçedeki birleşik zamanlı fiiller, belirli bir kip veya zamanın rivayet ya da şart haliyle kullanımı sayesinde çeşitli anlam ve anlatım biçimlerine kavuşur.