Abdülhamit Süleyman Çolpan, Türkistan edebiyatının en önemli figürlerinden biri olarak, eserlerinde milli meseleleri ve sosyal buhranları derinlemesine işlemiştir. 1898 yılında Türkistan’ın Fergana bölgesine bağlı Andican şehrinde doğan Çolpan, Türk ve İslam klasiklerinden ilham alarak özgün bir edebi kimlik geliştirmiştir. Gerçek ismi Abdülhamit Süleyman olmasına rağmen, “Çolpan” takma adıyla tanınmıştır; bu ad “yeni tan yıldızı” anlamına gelmektedir.
Abdülhamit Süleyman Çolpan, eğitim hayatına medresede başlamış, ardından Rus okullarında öğrenim görmüştür. Arapça, Farsça, Rusça, İngilizce ve Tatarca dillerini ustalıkla öğrenmiş ve bu dillerde eserler vermiştir. Özellikle Osmanlı, Kazan ve Azerbaycan edebiyatlarını yakından takip etmiş, Sadi, Hafız, Nevayi, Mevlana ve Fuzuli gibi klasik yazarların eserlerine yoğun ilgi göstermiştir.
| Dönem | Eğitim Kurumu | Notlar |
|---|---|---|
| 1905-1915 | Medrese ve Rus Okulları | Arapça, Farsça, Rusça gibi dillerde eğitim aldı |
| 1915-1918 | Kendi Kendini Geliştirme | Türk ve İslam klasiklerini okudu |
Abdülhamit Süleyman Çolpan, edebiyatında Türkistan’ın bağımsızlığı için mücadele etmiş ve Türk edebiyatının ulusal özünü geliştirmeye çalışmıştır. Vakit gazetesinde çalışarak, sosyal meseleler üzerinde durmuştur. Başkurt Türklerinin Milli Hükümeti’nin sekreterliğini üstlenmiş ve Türkistan’daki bağımsızlık mücadelesine aktif olarak katılmıştır.
Çolpan, Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı’nı desteklemiş ve bu dönemde birçok şiir kaleme almıştır. Özellikle “Tufan” adlı şiiri, Türk Kurtuluş Savaşı’na verdiği destek açısından önemli bir örnek teşkil etmektedir. Bu şiirin bazı dizeleri:
“Ey İnönü, ey Sakarya, ey İstiklâl Erleri / Milli Misak alıngança toktalmasdan ilgeri!”
Bu dizeler, Çolpan’ın milli mücadeleye duyduğu derin bağlılığı göstermektedir.
Çolpan, düşüncelerinden dolayı Sovyet yönetimi tarafından defalarca yargılanmış, yalnızca şiirleri nedeniyle sekiz kez tutuklanıp hapse mahkûm edilmiştir. Özellikle Özbekistan edebiyatının yenilikçi sanatçısı olarak kabul edilen Çolpan, eserlerinde sosyal buhranlar ve bağımsızlık arzusunu ön plana çıkarmıştır.
Abdülhamit Süleyman Çolpan, şiirlerinde hece ölçüsü ve halk şiiri tarzını benimsemiş, zaman zaman aruz ölçüsü ile serbest şiir deneyimlerine de yer vermiştir. 1918–1930 yılları arasında yazdığı şiirlerle Türkistan halkının en sevilen şairi haline gelmiştir. Özellikle Güzel Fergana, Kisen ve Kozgalış (Ayaklanma) adlı şiirleri, geniş kitlelerce bestelenmiş ve büyük bir üne kavuşmuştur.
Şiir Kitapları:
Tiyatrolar:
Romanlar:
Abdülhamit Süleyman Çolpan, 1938 yılında henüz 40 yaşındayken, Rus yönetimi tarafından Türkiye ve Türk Birliği taraftarı olmakla suçlanmış ve Stalin’in “Aydınları Temizleme” hareketi sırasında Özbekistan’ın Taşkent kentinde idam edilmiştir. Suçsuzluğu sonradan tescillenmiş olmasına rağmen, tüm eserleri Ruslar tarafından yasaklanmıştır. Çolpan’ın edebi mirası, özellikle bağımsızlık ve toplumsal değişim konularında bugüne dek etkisini sürdürmektedir.
Abdülhamit Süleyman Çolpan, Türkistan edebiyatının sembollerinden biri olarak, eserleriyle halkının özlemlerini ve bağımsızlık arzusunu dile getirmiştir. Şiirleri ve edebi çalışmaları, hem Türk edebiyatına hem de Türkistan tarihine önemli katkılarda bulunmuştur. Çolpan’ın cesareti ve sanatı, onu sadece bir şair değil, aynı zamanda bir milli mücadeleci haline getirmiştir.
Abdülhamit Süleyman Çolpan hayatı, Abdülhamit Süleyman Çolpan kimdir, Abdülhamit Süleyman Çolpan eserleri, Abdülhamit Süleyman Çolpan şiirleri, Abdülhamit Süleyman Çolpan edebiyatı.