Makale Nedir?

Haziran 12, 2024 - Okuma süresi: 9 dakika

MAKALE: Derinlemesine İnceleme ve Düşünce Savunusu Yazı Türü

Makale, belirli bir konu hakkında bir görüş veya düşünceyi savunmak ve desteklemek amacıyla kaleme alınan bir yazı türüdür. Gerçekleri aydınlatmak, farklı bakış açıları sunmak veya bir hipotezi desteklemek için de makalelerden yararlanılabilir.

Makaleler, gazete, dergi ve internet gibi çeşitli platformlarda yayımlanabilir. Konunun kapsamına bağlı olarak uzun veya kısa olabilirler. Genellikle kısa ve dikkat çekici başlıklarla sunulurlar.

Bir makale yazmak, kapsamlı bir araştırma ve bilgi toplama süreci gerektirir. Bu nedenle, yazım süreci sabır ve özen ister. Yazmaya başlamadan önce, konu hakkında geniş bir araştırma yapmak, farklı kaynakları incelemek ve bilgi kartları oluşturmak önemlidir.

Makalelerde somut ve nesnel özellikler ön plandadır. Kesinlik ve netlik esastır. İleri sürülen düşünceler mantıklı bir sonuca ulaştırılmalıdır. Herhangi bir konu sınırlaması olmaksızın, her konuda makale yazılabilir.

Makale, düşünce temelli bir yazı türüdür. Düşünsel bir plan doğrultusunda yazılır. Anlaşılır, sade ve ciddi bir dil kullanılırken anlatım yalın ve yoğun olmalıdır. Yazar, anlattıklarının doğruluğuna güvenmeli ve düşüncelerini mantıklı bir çerçeveye oturtmalıdır. Her ifade, önceki ifadelerle tutarlı olmalıdır.

Makalede işlenen konu, daha önce söylenmiş veya yazılmış olanlardan farklı olmalıdır. Okuyucuya konunun önemini anlatmak için örneklendirme, karşılaştırma ve tanık gösterme gibi anlatım yöntemleri kullanılabilir.

Gazetelerin ilk sayfalarındaki makalelere “başmakale” denir. Genellikle aynı yazar (başyazar) tarafından kaleme alınan başmakaleler, gazetenin dünya görüşünü ve olaylara bakış açısını yansıtır. Gazetenin okuyucu sayısı üzerinde de etkilidir. Bazı okuyucular, başyazarın değişmesi veya sevdikleri makale yazarının tarzının değişmesi durumunda gazetelerini değiştirebilirler. Bu nedenle makale yazmak büyük önem taşır.

Makalenin ülkemizde tanınması, gazetelerin yaygınlaşmasıyla başlamıştır. Batı’da köklü bir geçmişi olan makale türü, Türkiye’de ilk örneklerini Tanzimat Dönemi’nde vermiştir. Şinasi’nin Agah Efendi ile birlikte çıkardığı Tercüman-i Ahval gazetesinin ilk sayısında yayımlanan “Mukaddime” (önsöz) başlıklı yazısı, ülkemizdeki ilk makale olarak kabul edilir. Ancak bu makale, günümüzdeki modern makalenin tüm özelliklerini taşımamaktadır.

Tanzimat, Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati dönemlerinde yazılan makaleler, eleştiri ve polemik ağırlıklı olduğundan gerçek anlamda makale türünden uzaktır. Bu tür, Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde çağdaş bir kimlik kazanmıştır. Günümüzde birçok yazar ve bilim insanı, çeşitli konularda farklı dergi ve gazetelerde makaleler yazmaktadır.

Ülkemizdeki Önemli Makale Yazarları:

Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat, Ahmet Vefik Paşa, Şemseddin Sami, Hüseyin Cahit, Süleyman Nazif, Muallim Naci, Beşir Fuat, Ziya Gökalp, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Peyami Safa, Falih Rıfkı Atay, Halit Fahri Ozansoy, Fuat Köprülü, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Yaşar Nabi.

Makale Türleri:

Edebi Makale

Bilimsel Makale

Makalenin Bölümleri:

Giriş Bölümü:

• İleri sürülecek sav, görüş veya düşünce yazının başında sunulur.
• Makalenin en kısa bölümüdür ve genellikle bir iki paragrafı geçmez.
• Etkili bir giriş, makalenin tamamını şekillendirebilir.
• Giriş bölümünde, yazının fikir gelişiminin hangi yönde ilerleyeceği belirlenir.
• Makalelerde giriş bölümü özenle ve dikkatlice oluşturulmalıdır.

Gelişme Bölümü:

• Giriş bölümünde ifade edilen konu detaylı bir şekilde açıklanır.
• Makalenin yazılma amacı ve bu amaca yönelik bilgi ve belgeler sunularak tez savunulur, karşıt görüşler çürütülür.
• Konuyla ilgili bilgi ve belgelerin incelendiği, konunun derinleştirildiği ve ortaya konulmak istenen fikrin doğruluğuna kanıtlar sunulduğu bölümdür.
• Diğer düşünce yazılarında olduğu gibi makalede de gelişme bölümünde açıklanacak fikirlerin düzenli ve mantıklı bir sırayla sunulması gerekir.
• Bu bölümde, ileri sürülen görüşlerin doğruluğunu desteklemek için kanıtlar sunulur, karşılaştırmalar yapılır, sayısal veriler ve örnekler verilir.

Sonuç Bölümü:

• Bir nevi özet bölümü olarak düşünülebilir.
• Giriş bölümünde ifade edilen ve gelişme bölümünde açıklanan görüş, sonuç bölümünde genellikle tek bir paragrafta tekrarlanır.
• Asıl amacı, yazının etkisini en üst noktaya çıkarmaktır.
• Ele alınan, işlenen ve geliştirilen konunun sonuca bağlandığı ve ana fikri oluşturduğu bölümdür.
• Bu bölümde yazar, ifade ettiklerini belirli bir sonuca ulaştıracak şekilde bir veya iki cümleyle özetler.

Sohbet ile Makale Arasındaki Farklar:

• Makale, konuyu derinlemesine incelerken sohbetlerde konu yüzeysel olarak ele alınır.
• Makalelerde işlenen fikir savunulur ve kanıtlanırken sohbetlerde böyle bir amaç yoktur.
• Makalelerde daha ciddi ve akademik bir dil kullanılırken sohbetlerde samimi bir konuşma dili tercih edilir.

Makale ile Fıkra Arasındaki Farklar:

• Makale yazarı, ele aldığı fikirleri bilimsel bir yaklaşımla incelerken fıkra yazarı kişisel görüşlerini yansıtır.
• Makalede yazar, fikirlerini kanıtlamak zorundadır ve bunun için güçlü kanıtlar sunmalıdır. Fıkrada ise böyle bir zorunluluk yoktur.
• Makale, bilimsel bir yazı olduğu için resmi ve ciddi bir anlatım kullanılırken fıkrada samimi, rahat ve içten bir anlatım tercih edilir.

Makale ile Deneme Arasındaki Farklar:

• Deneme yazarı, seçtiği bir konu üzerinde kişisel görüşlerini okuyucularla paylaşarak onları düşündürmeyi amaçlar. Edebi bir dil kullanarak geniş bir kitleye hitap eder.
• Makale yazarı ise öğretmeyi ve bilgilendirmeyi amaçlar. Bu nedenle bilimsel belgeler, anketler ve istatistikler gibi verilerle savını destekler. Bilimsel ve teknik bir dil kullanarak konuyla doğrudan ilgilenen sınırlı bir okuyucu kitlesine seslenir.